Στην καθιερωμένη -πια- φθινοπωρινή μας εξόρμηση αξιωθήκαμε φέτος να προσκυνήσουμε στην Ιερά μονή του Τιμίου Προδρόμου Σερρών. (Μπορείτε να βρείτε αρκετές πληροφορίες εδώ). Πρόκειται για αρχαιότατη Μονή, από τις παλαιότερες στον ελλαδικό χώρο. Η ίδρυσή της χρονολογείται στο 1270μ.Χ. Βαριά η ιστορία της, ένας αρχιτεκτονικός και καλλιτεχνικός θησαυρός το σωζόμενο από την ίδρυσή της καθολικό της, άπειρα τα κειμήλια τα οποία σε τρεις φοβερές διαρπαγές συλλήθησαν από τους Βουλγάρους. Εδώ βρίσκεται ο τάφος του πρώτου μετά την άλωση Πατριάρχη, Γενναδίου Σχολαρίου, ο οποίος εμόνασε εδώ στα τέλη του βίου του.
Η σημερινή εικόνα της Μονής είναι ιδιαίτερα ελκυστική. Μπαίνοντας ο επισκέπτης-προσκυνητής συναρπάζεται από την καλαίσθητη διακόσμηση του αύλειου χώρου με πέτρα και λουλούδια - ιδιαίτερα, θαρρείς, ευλογημένα. Τίποτα υπερβολικό. Όλα με μέτρο, γούστο και ευπρέπεια!
Το Καθολικό βέβαια κουβαλάει μια μακραίωνη ιστορία και αναδίδει την πνευματική ευωδία πολύαθλων ασκητικών αγώνων. Αφού προσκυνήσαμε, μας ξενάγησε μια μοναχή. Στο εσωτερικό απαγορεύεται η φωτογράφηση.
Στη είσοδο της Μονής μια παράξενη επιγραφή: "Αγεωμέτρητος μηδείς εισίτω.
Γεωμετρήσων εισίτω. Μη κωλύσω. Τω δε μη θέλοντι συζυγώσω τας πύλας".
Κατηφορίζουμε με πολλή προσοχή και συγκέντρωση το καλντερίμι προς το Καθολικό.
Καθώς είμαστε εντελώς ανεκπαίδευτοι κινδυνεύουμε να το "μετρήσουμε" με επικίνδυνες πτώσεις.
Πανέμορφες πινελιές! Τα λουλούδια κεντούν πάνω στην πέτρα!
Αυτό είναι το Καθολικό, αφιερωμένο στον Τίμιο Πρόδρομο,
σε αναπαράσταση που βρίσκεται στο Μουσείο της Μονής.
Στο περίστοο του ναού είναι αγιογραφημένοι οι τρούλοι και τα τόξα.
Η κρήνη
Πολύ καλαίσθητα όλα τα περιβάλλοντα κτίρια,
με απόλυτο σεβασμό στην αρχιτεκτονική παράδοση
Περνάμε για ένα κέρασμα - καφές μοναστηριακός και λουκούμι με άρτο- και μετά επισκεπτόμαστε το εκπληκτικό από κάθε άποψη Μουσείο της Μονής. Να γιατί τα Μοναστήρια μας, ιδίως τα παλαιά, είναι αληθή θησαυροφυλάκια. Δεν είναι μόνο χώροι λατρείας. Είναι χώροι διαφύλαξης ιστορίας, παράδοσης, λαογραφίας. Χρωστάμε τεράστια ευγνωμοσύνη στους μοναχούς και τις μοναχές που με άπειρο κόπο, χωρίς να παραμελούν το κύριο έργο της προσευχής και της λατρείας, έχουν επωμισθεί κι αυτό το πολύμοχθο χρέος της διάσωσης και διαφύλαξης μιας βαρύτατης κληρονομιάς.
Οικιακά σκεύη, εργαλεία, ληνοί -πατητήρια-, τεράστια κρασοβάρελα, δοχεία απόσταξης του τσίπουρου, αλλά και ελαιοτριβείο με όλα του τα σύνεργα και τις χειροκίνητες μηχανές, και όλα τα εργαλεία του οργώματος και του θερισμού και της παρασκευής του άρτου, εκτίθενται αριστοτεχνικά, συνοδευόμενα από φωτογραφίες εποχής και σχετικά χωρία από το ευχολόγιο και την Αγία Γραφή. Στο Εκθετήριο της Μονής βρίσκουμε βιβλία μονατηριακής Μαγειρικής, κεραλοιφές και βότανα διά πάσαν νόσον, χειροποίητα ζυμαρικά και πολλά άλλα ενδιαφέροντα!
Παρατίθενται μερικές φωτογραφίες:
Μια μοναχή μας ξεναγεί μπροστά στην μακέτα
που αναπαριστά με εξαιρετική πιστότητα το Καθολικό της Μονής.
Στην εξαιρετική αναπαράσταση του Καθολικού έχει γίνει ακόμη
και η αγιογράφηση του εξωτερικού του!!!
Στο τεράστιο αυτό κρασοβάρελο είναι εντυπωσιακά τα καμπύλα δοκάρια του!!!
Φύτευαν κυπαρίσια στα οποία ενόσω ήσαν νεαρά -με κατάλληλη περίδεση- έδιναν το καμπύλο σχήμα το οποίο διατηρούσε το δέντρο μέχρι να αναπτυχθεί και να φθάσει στο μέγεθος που χρειαζόταν. Η μια γενιά φύτευε, η μεθεπόμενη έπαιρνε τον χρειαζούμενο κορμό!
Ευρεσιτεχνία, μέθοδος και υπομονή αξιοθαύμαστη!!!!
Οι αποστακτήρες για τα τσίπουρα
"Μου έβγαλες το λάδι!" Με σύνθλιψες! Οι ελιές έμπαιναν στα πλεκτά πανέρια και συνθλίβονταν μ' ένα φοβερό σφιγγτήρα. Το λάδι μαζευόταν στα πέτρινα δοχεία και στη συνέχεια συλλεγόταν.
Πινακωτές και σφραγίδες για τα πρόσφορα
Ωραιότατη φορητή εικόνα του Αγίου Τρύφωνος,
προστάτου των αμπελουργών
Οικιακά σκεύη
Αναχωρούμε από τη Μονή εντυπωσιασμένοι και ευγνώμονες.
Στο πρόγραμμά μας έχουμε ακόμη μια επίσκεψη, στο Λαογραφικό Μουσείο των Σαρακατσάνων των Σερρών. Το Μουσείο στεγάζεται σ' ένα σύγχρονο κτίριο στις παρυφές της πόλης των Σερρών, σε μια γειτονιά όπου διασώζονται αρκετά παλιά κτίρια, άλλα συντηρημένα, άλλα υπό ανακαίνιση και άλλα ερειπωμένα. Πολύ ενδιαφέρουσα η ξενάγηση από τον κ.Βασίλη στα εντυπωσιακά εκθέματα. Σαρακατσάνοι εκ της τουρκικής λέξεως Καρακατσάκοι που σήμαινε μαύροι φυγάδες. Μαύροι λόγω της μάλλινης μαύρης κάπας που φορούσαν και φυγάδες λόγω του διωγμού που υπέστησαν και του διασκορπισμού τους στα χρόνια του Αλή Πασά. Από τα βουνά της Πίνδου (Ηπείρου και Θεσσαλίας) βρέθηκαν κυνηγημένοι ως την Ανατολική Θράκη και την Αττικοβοιωτία και την Πελοπόννησο. Ο νομαδικός τρόπος της ζωής τους που ακολουθούσε την μετακίνηση των κοπαδιών τους προσδιόρισε όλο το στήσιμο της ζωής τους, τις κατοικίες τους, το ντύσιμο, τις ασχολίες τους, τα έθιμά τους. Όλα αυτά εκτίθενται μπροστά μας συνοδευόμενα από επεξηγηματικές αναρτήσεις. Για μιάμιση περίπου ώρα μεταφερθήκαμε πίσω στον χρόνο (ως τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο διατηρήθηκε ο νομαδικός βίος των Σαρακατσαναίων). Μπήκαμε στην τσατούρα και στην καλύβα, στο χολείο και στο τυροκομείο. Θαυμάσαμε τις φορεσιές, ακούσαμε τα κουδούνια των κοπαδιών, παρακολουθήσαμε την πορεία του μαλλιού από το κούρεμα και την λανάρα ως το γνέσιμο και τον αργαλειό, είδαμε τα υφαντά και τις βελέντζες. Κόπος, κόπος, κόπος... αλλά και μια ζωή πιο ξένοιαστη, πιο φυσική, πιο ανθρώπινη! Συγχαρητήρια στους ιδρυτές αυτού του Μουσείου!!!
Μας ξεναγεί ο κ.Βασίλης
Η τσατούρα -κοινώς τσαντίρι- σκηνή από κατσικίσιο μαλλί, αδιάβροχη. Στηνόταν κάθε βράδυ σε άλλον τόπο κατά τις μακρές μετακινήσεις των Σαρακατσάνων από τα χειμαδιά στα καλοκαιρινά βοσκοτόπια. Τέλεια και πανεύκολη στο στήσιμο. Πολύχρωμα χράμια, ο σοφράς, τα μιντέρια!
Η καλύβα εσωτερικά και εξωτερικά
Η κατασκευή της ήταν ευφυέστατη! Στηνόταν πρώτα ο σκελετός φτιαγμένος από ένα ξύλο που όσο εύκαμπτο ήταν χλωρό, τόσο σκληρό και ανθεκτικό γινόταν όταν στέγνωνε -δεν συγκράτησα το είδος του δέντρου. Στη συνέχεια γινόταν το ντύσιμο με άχυρο σίκαλης. Το καμπύλο σχήμα προστάτευε από τους ανέμους -δεν υπήρχε πλευρική αντίσταση- η δε κατηφορική στέγη έκανε το νερό της βροχής και τα χιόνια να γλιστρούν χωρίς να την διαπερνούν. Το εσωτερικό της μια ζεστή αγκαλιά για όλη την οικογένεια, χωρίς έπιπλα εκτός από τον σοφρά, με μπόλικα ευχάριστα χρωματιστά στρωσίδια και την πυροστιά βέβαια για το μαγείρεμα δίπλα στην είσοδο για να φεύγει ο καπνός κι οι μυρωδιές. Όλα απλά!
Στο σχολείο για γραφή, ανάγνωση και λίγα μαθηματικά πήγαιναν μόνο τα αγόρια.
Τα κορίτσια μάθαιναν άπειρα πράγματα χρειαζούμενα για τη ζωή τους μέσα στα σπίτια.
Το μαλλί και η επεξεργασία του ήταν όλη η ζωή των Σαρκατσαναίων. Τα χέρια δούλευαν ασταμάτητα μέρα και νύχτα και υπήρχε δουλειά για όλους και όλες!!!
Στις ρόκες έβγαζαν μερικοί και το καλλιτεχνικό τους ταλέντο. Στις ανταλλαγές δώρων μια ξυλόγλυπτη ρόκα για τη γυναίκα και μια γκλίτσα επίσης ξυλόγλυπτη για τον άνδρα θα ήταν σίγουρα ευπρόσδεκτη!
Ατέλειωτες ώρες στον αργαλειό ίσως με τραγούδι, ίσως με καημό,
σίγουρα με πολύ κόπο, αλλά και αποτέλεσμα λαμπρό!
Πολύχρωμες γκέτες και πατούνες. Οι κάλτσες δεν ήταν μονοκόμματες για λόγους πρακτικούς. Οι φτέρνες έλυωναν γρήγορα. Ήταν κρίμα και σπατάλη να πάνε χαμένες ολόκληρες οι κάλτσες.
Στα σχέδια επικρατούν οι μαίανδροι, οι ρόμβοι, οι σταυροί σε άπειρους χρωματικούς και σχεδιαστικούς συνδυασμούς.
Μια ωραία αναπαράσταση ενός σαρακατσάνικου καλοκαιρινού οικισμού με τις καλύβες, το σχολείο, το τυροκομείο και τις στάνες των ζώων.
Το εσωτερικό του τυροκομείου
Τα κουδούνια...άλλη μελωδική ιστορία! Άλλα για τα πρόβατα, άλλα για τα γίδια, άλλα για τα μικρά αρνάκια. Όταν το κοπάδι ήταν ήσυχο, ακουγόταν το ελαφρό κουδούνισμα σαν ένα κελάρυσμα. Ο τσομπάνης ήταν ήσυχος, θα τραβούσε και κανέναν ελαφρό ύπνο. Αν το "τρομαγμένο" ακατάστατο κουδούνισμα πρόδιδε ταραχή στο κοπάδι, ο τσομπάνης έπρεπε να τρέξει να προστατέψει, να σώσει με τη βοήθεια πάντα των τσομπανόσκυλών του.
Η ξενάγηση τράβηξε αρκετά, αλλά σίγουρα ήταν πάνω από ενδιαφέρουσα. Είμαστε όμως και κάποιας ηλικίας... λίγο οι μέσες, λίγο τα πόδια μας πρόδωσαν.
Αναχωρούμε και φεύγουμε για τον Αη-Γιάννη, το όμορφο προάστιο των Σερρών με τα ποταμάκια, τα καταρρακτάκια, τη λιμνούλα του. Καθόμαστε στους "Καταρράκτες", δίπλα ακριβώς στη λιμνούλα. Το αδιάκοπο κελάρυσμα του νερού επιδρά πάνω μας χαλαρωτικά και μαζί με το φαγητό μας στηρίζουν επαρκώς. Οι γνωστοί μουσικοί μας δεν αφήνουν να πάει χαμένη η ευκαιρία. Αρχίζουν το τραγούδι με τη συνοδεία των κιθαρών τους και μας ψυχαγωγούν...
Στις τέσσερις αναχωρούμε για τη Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Βύσσιανης λίγο έξω από το χωριό Μετόχι. Είναι σχετικά νέο Μοναστήρι που ιδρύθηκε στο μέρος όπου βρέθηκε η εφέστια εικόνα της Παναγίας το 1914. Θέλαμε να κάνουμε εδώ τον Εσπερινό, αλλά υπάρχει κώλυμα. Θα γίνει μια βάπτιση. Είναι στημένα τα σχετικά "συμπράγκαλα". Προσκυνούμε την Παναγία και μαζευόμαστε στο Αρχονταρίκι της Μονής για τον απογευματινό καφέ μας. Μια μοναχή μας λέει το ιστορικό της μονής από το 1972 που ιδρύθηκε. Πολλά θαύματα αποδίδονται στην Παναγία από προσκυνητές της. Επισκεπτόμαστε και το Εκθετήριο για να αγοράσουμε τα εκλεκτά τυροκομικά προϊόντα της Μονής.
Το Καθολικό αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου
Πώς γίνονται τόσο όμορφα τα λουλούδια σ' όλα τα μοναστήρια;
Μάλλον είναι κι αυτά ευλογμένος καρπός προσευχής, δεν εξηγείται αλλιώς!
Τελικά θα ψάλλουμε τον αναστάσιμο εσπερινό του Α΄ήχου και του Αγίου Αρτεμίου μέσα στο λεωφορείο στην επιστροφή. Έχουμε πολλούς ψαλτάδες και τα λειτουργικά κείμενα προσφέρονται internetικά. (Να κι ένα καλό της τεχνολογικά προηγμένης εποχής μας)!
Φθάνουμε γύρω στις 7.30 στη Θεσσαλονίκη που σφύζει από ζωή και τρελή κίνηση, με δρόμους φρακαρισμένους ή κλειστούς λόγω του Ημιμαραθώνιου. (Κι άλλη χρονιά διαλέξαμε αυτή τη μερα!!! Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού! Πρέπει να βάλουμε μυαλό κάποτε). Με αρκετή ταλαιπωρία για κάποιους πιο μακρινούς συνεκδρομείς ολοκληρώνεται κι αυτή η εκδρομή.
Χίλιες δόξες κι ευχαριστίες στον Θεό μας!!! Ραντεβού στην επόμενη, αν Εκείνος μας το επιτρέψει!!!
*Τι να πω για τον καιρό; Ήταν μια καλοκαιρινή μέρα στα μέσα του Οκτωβρίου! Ήταν κι αυτό δώρο ανεκτίμητο!