της Σταυρούλας: Προσκύνημα στην Άνδρο και Τήνο (2)

Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου

Πολύ πρωινό το εγερτήριο. Φορτώνουμε τα πράγματά μας στο λεωφορείο μας, αλλά εμείς επιβιβαζόμαστε στο τοπικό λεωφορείο με οδηγό και πάλι τον κ.Αντώνη. Παίρνουμε μαζί μας και το πρωινό μας συσκευασμένο σε χαρτοκούτια. Αποχαιρετούμε το Μπατσί μόλις αρχίζει να χαράζει και κατευθυνόμαστε βόρεια προς το Γάβριο. Στις 10 θα πάρουμε το πλοίο για την Τήνο. Πρώτα όμως θα λειτουργηθούμε στην Ιερά Μονή της Ζωοδόχου Πηγής που απέχει δέκα λεπτά από το λιμάνι, αλλά βρίσκεται λίγο ανατολικότερα, σκαρφαλωμένη σε μια κορυφή σαν μια πραγματική αετοφωλιά. Πριν από εμάς με ταξί έφυγαν ο π.Λουκάς και οι ψάλτες μας, ο Νίκος και ο Γιώργος, για να αρχίσουν εγκαίρως τον Όρθρο. Τα χρονικά μας περιθώρια είναι λίγο περιορισμένα. Ωστόσο με λίγο γρήγορο ρυθμό τελείται και ο Όρθρος και η Αρτοκλασία για την υγεία της Μαρίας και της οικογενείας της και η Θ.Λειτουργία που είναι ιδιαίτερα κατανυκτική.

Η Μονή της Ζωοδόχου Πηγής έχει κι αυτή φρουριακή αρχιτεκτονική, όπως και τα άλλα μοναστήρια που επισκεφθήκαμε, προφανώς για τον φόβο των πειρατών που λιμαίνονταν τις θάλασσες. Δεν γνωρίζουμε τον ακριβή χρόνο ανέγερσής της. Πρώτη καταγεγραμμένη χρονολογία είναι το 1325 και αφορά έγγραφο της Μονής και αργυρή εικόνα. Εικόνες του 14ου και 16ου αιώνα, μουσείο με ιερά άμφια και σκεύη, σημαντική βιβλιοθήκη με σπάνια βιβλία και χειρόγραφα και μια μικρή συλλογή προϊστορικών εργαλείων υπάρχουν στη Μονή. Τη μεγάλη της ακμή γνώρισε στα τέλη του 17ου αιώνα με 100 περίπου μοναχούς. Από το 1928 λειτουργεί ως γυναικεία μονή μέχρι σήμερα.

Σε δυο ηλικιωμένες πλέον μοναχές έχει πέσει το βαρύ φορτίο της συντήρησής της και είναι δυσβάσταχτο. Η ηγουμένη Παρθενία μας παρακαλεί να βρούμε κάποια κοπέλα που θα ήθελε να μονάσει κοντά τους. Πολύ δύσκολο φαίνεται...

Η Μονή της Ζωοδόχου Πηγής

Είναι ενδιαφέρουσα η παράδοση της ίδρυσής της: Επεχειρείτο η ανέγερση ενός μοναστηριού βορειότερα, αλλά κάθε βράδυ οι εργάτες που δούλευαν εκεί έχαναν τα εργαλεία τους, τα οποία μυστηριωδώς εξαφανίζονταν. Κάποιος κάτοικος της περιοχής με προβλήματα όρασης περνούσε διψασμένος από την περιοχή. Μάταια αναζητούσε νερό. Πέρασε από κοντά του ένα μικρό κοπάδι γίδια που είχαν βρεγμένη τη μουσούδα τους. Κατάλαβε πως κάπου κοντά υπήρχε πηγή. Πράγματι την βρήκε. Βρήκε όμως εκεί και μια κοπέλα η οποία τον προέτρεψε να πλύνει και το πρόσωπό του και ειδικά τα μάτια του. Η όρασή του θεραπεύεται. Η γυναίκα τού αποκαλύπτει πως είναι η Παναγία και του ζητάει να μεταφέρει στους εργάτες που δούλευαν για το μοναστήρι την παράκλησή της, να εγκαταλείψουν εκείνη την τοποθεσία και να έρθουν εδώ κοντά στην πηγή να χτίσουν το Μοναστήρι στο όνομά της και μάλιστα να το αφιερώσουν στην ιαματική και ζωοπάροχο χάρη της, στην Ζωοδόχο Πηγή.

Μετά τη Θεία Λειτουργία κερνιόμαστε καφέ και άρτο, μοιραζόμαστε και το πρωινό μας και αναχωρούμε πολύ βιαστικά είναι αλήθεια, αλλά... σίγουρα το πλοίο δεν θα περιμένει εμάς.

Παίρνουμε το πρόγευμά μας στη Μονή Ζωοδόχου Πηγής

Αναχωρούμε στην ώρα μας από το Γάβριο για την Τήνο. Τα δυο νησιά σχεδόν ενώνονται μεταξύ τους. Τα λιμάνια τους όμως απέχουν αρκετά. Περίπου μιάμιση ώρα κρατάει το ταξίδι μας κι έχουμε πάντα στ' αριστερά μας αρκετά κοντινή θέα πρώτα της Άνδρου και μετά όλης σχεδόν της Τήνου. (Το Γάβριο είναι στο βόρειο μέρος της Άνδρου και το λιμάνι της Τήνου στα νότια του νησιού)

Νησί του Αιόλου λέγεται η Τήνος και επιβεβαιώνει κι αυτή τη φορά την επωνυμία της. Αλλάζουμε λίγο το αρχικό μας πρόγραμμα. Θα ξεκινήσουμε από την Μονή Κεχροβουνίου, όπου εμόνασε η Οσία Πελαγία. Αρκετός κόσμος περιμένει για να μπει. Μας ζητούν πιστοποιητικά εμβολιασμού. Μας θερμομετρούν. Μετά από λίγη αναμονή εισερχόμαστε. Το Μοναστήρι αυτό είναι ιδιαίτερο. Αποτελείται από μικρά κοινόβια (δύο-τριών μοναζουσών) που υπακούουν σε ένα ηγουμενοσυμβούλιο. Περίπου τριάντα μοναχές εγκαταβιώνουν σήμερα σε μικρά σπιτάκια που συνδέονται με γραφικά στενά. Το όλο κτιριακό συγκρότημα έχει την όψη ενός μικρού χαρακτηριστικού κυκλαδίτικου οικισμού. Στο ψηλότερο σημείο βρίσκεται το κελλάκι της Οσίας Πελαγίας.

Η είσοδος της Μονής από μέσα

Τα κελλάκια σαν μικρά κυκλαδίτικα σπιτάκια

Το κελλάκι της Οσίας Πελαγίας

Η εμφάνιση της Κυρίας Θεοτόκου στην Οσία Πελαγία

Η Οσία Πελαγία, κόρη ιερέως, όταν ορφάνεψε στα 12 της χρόνια, κατέφυγε με προτροπή της μητέρας της στη θεία της που εμόναζε στη Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Κεχροβούνι. Στα 15 της έγινε μοναχή. Ήταν αφιερωμένη στην προσευχή και πολύ ευσπλαχνική στις αδελφές. Όταν ήταν 73 ετών, στις 23 Ιουλίου του 1822, επανειλημμένως της παρουσιάστηκε η Παναγία και της ζήτησε να ενεργήσει ώστε να αποκαλυφθεί το "ερειπωμένο θαμμένο μέγαρό της στον αγρό του Αντ. Δοξαρά". Οι αρχικοί της δισταγμοί εκάμφθησαν με την τρίτη εμφάνιση της Παναγίας. Μετά από μια τεράστια προσπάθεια -που κράτησε μήνες και στην οποία εκατοντάδες Τήνιοι συνέδραμαν- αποκαλύφθηκαν πρώτα ένας αρχαίος ναός του Διονύσου και ο Ναός του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και τέλος μετά από αρκετές απογοητεύσεις στις 30 Ιανουαρίου του 1823 η εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου από την αξίνα του Δημήτρη Βλάσση.

Η Μονή πανηγυρίζει στις 23 Ιουλίου. Αυτή την ημέρα η εικόνα της Ευαγγελίστριας μεταφέρεται στο Κεχροβούνι, όπου παραμένει όλη την ημέρα. Το βράδυ επιστρέφει στην Τήνο με συνοδεία πλήθους πιστών οι οποίοι κρατούν φαναράκια αναμμένα τηρώντας έτσι ένα παλιό έθιμο, ενθυμούμενοι μάλλον το πρώτο βράδυ της ευρέσεως της εικόνας που την συνόδευσε όλος ο λαός κρατώντας κεριά και φαναράκια από τον τόπο της ευρέσεως μέχρι τον ναό των Ταξιαρχών που ήταν ο μητροπολιτικός ναός της Τήνου.

Το Κεχροβούνι κι όλη η διαδρομή ως την Τήνο γεμίζουν αναμμένα φαναράκια.

Αναχωρούμε από το Κεχροβούνι με κατεύθυνση βόρεια προς τον Πύργο. Ακούμε την ξενάγηση για την ιστορία και την γεωγραφία του νησιού. Είναι ξερό νησί. Καμιά σχέση με την Άνδρο. Κι όμως έχει την ομορφιά του. Στολίδια του: οι διάσημοι περιστεριώνες του που τους βλέπουμε κυρίως σε απάνεμα κάπως μέρη, αληθινά καλλιτεχνήματα, λιθοκεντήματα, μνημεία λαϊκής τέχνης. Καθένας έχει διαφορετικό σχέδιο. Σίγουρα είναι δείγμα ευμάρειας. Αν τα περιστέρια είχαν τέτοια σπίτια...! Τα περιστέρια εκτρέφονταν για το κρέας, αλλά και για τα περιττώματά τους που θεωρούνται εξαιρετικό λίπασμα. Με το αίμα και την καρδιά τους παρασκεύαζαν θεραπευτικές κρέμες. Ενώ -ακούγεται λίγο σκληρό- αλλά αποτελούσαν και θαυμάσιο στόχο για όσους επιθυμούσαν να εξασκηθούν στη σκοποβολή.880 περιστεριώνες έχουν καταμετρηθεί.

Ένα μικρό δείγμα από τους πάμπολλους περιστεριώνες

Το κάτω μέρος χρησιμοποιούνταν ως αποθηκευτικός χώρος.

Άλλο στολίδι της χρυσής τηνιακής υπαίθρου είναι τα κάτασπρα εξωκλησάκια της που ξεπροβάλλουν σε κάθε ραχούλα και ύψωμα αλλά και δίπλα στη θάλασσα, φρουροί ακοίμητοι του νησιού.

Και το τρίτο στολίδι, οι ξερολιθιές που φτιάχνουν τις πεζούλες για να εξασφαλιστεί λίγη καλλιεργήσιμη γη, τις "σκάλες" ή "χαλιά" όπως τις λένε οι ντόπιοι. "Χειροποίητο νησί" την ονόμασε ο Κορνήλιος Καστοριάδης, αφού και για να συγκρατηθεί το λιγοστό χώμα πρέπει να επέμβουν με κόπο και μεράκι τα ανθρώπινα χέρια.

Ξερολιθιές στην Τήνο

Μπροστά μας ο χαρακτηριστικός βράχος του Εξώμβουργου

Και πιο κάτω βλέπουμε τον Βώλακα με τους τεράστιους στρογγυλούς μονόλιθους, ένα πολύ ιδιαίτερο γεωλογικό φαινόμενο.

Κάνουμε μια στάση έξω από το χωριό Υστέρνια. Θέλουμε να επισκεφθούμε τον τάφο του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου Κοτσώνη. Υπήρξε πολύ αξιόλογη μορφή και αδίκησε πολύ το σημαντικό του έργο η σύνδεσή του με το απριλιανό καθεστώς. Ας παραβλέψουμε το δεύτερο κι ας τιμήσουμε το πρώτο. Ο τάφος βρίσκεται σε ένα ύψωμα. Κατεβαίνουμε από το λεωφορείο και νομίζουμε πως θα μας σηκώσει ο άνεμος. Φυσάει τρελά. Κάτω στο βάθος η θάλασσα στραφτοκοπάει. Διαβάζουμε τρισάγιο για τον Ιερώνυμο και για τους φίλους μας που συμμετείχαν σε παλιότερες εκδρομές, αλλά τώρα αναπαύονται "εις τας αιωνίους μονάς" και δροσίζονται "εις τας αυλάς του Κυρίου". Αιωνία τους η μνήμη! Η Κατερίνα έχει φροντίσει για τα κόλλυβα που κατά γενικήν ομολογία είναι τα νοστιμότερα κόλλυβα που έχουμε φάει!!!!! Θα την προτιμήσουμε και στο μέλλον!

Στον τάφο του Ιερώνυμου

*Όποιος θέλει μπορεί σ' αυτόν τον σύνδεσμο Τρισάγιο στον τάφο του Ιερώνυμου να κάνει λήψη και να δει το video.

Ναός Αγίου Αθανασίου δίπλα στο μνήμα του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου

Συνεχίζουμε για τον Πύργο. Το λεωφορείο μάς αφήνει στην είσοδο του χωριού. Αυτό το χωριό είναι ένα υπαίθριο μουσείο γλυπτικής, ένα πραγματικό κομψοτέχνημα, ένα χάρμα οφθαλμών. Πατρίδα του Γιαννούλη Χαλεπά, του Νικηφόρου Λύτρα και του Δημήτρη Φιλιππότη και έδρα Σχολής Καλών Τεχνών με εξειδίκευση στην γλυπτική, είναι ίσως το ομορφότερο χωριό των Κυκλάδων. Το καλλιτεχνημένο μάρμαρο σε περίσσεια. Ακόμα και η στάση των λεωφορείων είναι μαρμάρινη. Μαρμάρινες βρύσες, υπέρθυρα, προτομές , μαρμαρόστρωτοι δρόμοι με πολύ μεράκι και γούστο φιλοτεχνημένα, κάτασπρα σπίτια με έντονα βαμμένες τις εξώθυρες και όμορφα μαγαζάκια -με μαρμαροτεχνήματα και άλλα ενδιαφέροντα χειροτεχνήματα- δημιουργούν ένα οικιστικό σύνολο που χαίρεσαι να το περπατάς και να το φωτογραφίζεις. Ό,τι και να γράψουμε είναι φτωχό. Επισκεπτόμαστε το σπίτι του Γαννούλη Χαλεπά και το Μουσείο Τηνίων καλλιτεχνών. Αξίζει πολλά το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας το οποίο είναι κάπως έξω από το χωριό. Πρέπει να πάμε με το λεωφορείο κάνοντας έναν γύρο του χωριού. Ωστόσο η ώρα έχει περάσει, πρέπει να εξασφαλίσουμε και λίγη ώρα για το γεύμα και αν καθυστερήσουμε κι άλλο θα φθάσουμε αργά στην Παναγία. Αφήνουμε λοιπόν το Μουσείο με κοινή απόφαση και συνεχίζουμε για τον Πάνορμο που είναι το επίνειο του Πύργου, το μόνο φυσικό λιμάνι της Τήνου, ο σταθμός μεταφοράς και εξαγωγής του τηνιακού μαρμάρου και εισαγωγής του σταριού στο νησί. Στην κατοχή ήταν ο σταθμός διαφυγής πρός τη Μέση Ανατολή. Είναι το Παλέρμο της Τήνου, όπου καταφεύγουν και σήμερα πολλά σκάφη για να προστατευθούν από τους φοβερούς βοριάδες που χτυπούν το νησί. Μοιραζόμαστε στα ταβερνάκια του για φαγητό και καφεδάκι και αναχωρούμε για την Παναγία πλέον γύρω στις 5.30