Αντρείες γυναίκες, γυναίκες του '21

 Και βλέπω πέρα τα παιδιά και τες αντρογυναίκες

                        Γύρου στη φλόγα π' άναψαν, και θλιβερά τη θρέψαν

                            Μ' αγαπημένα πράματα και με σεμνά κρεβάτια,

                           Ακίνητες, αστέναχτες, δίχως να ρίξουν δάκρυ·

Ημέρα της γυναίκας σήμερα!Θα ακουστούν πολλά, κυρίως για την ισότητα των γυναικών, ίσως για τη σεξουαλική κακοποίηση που τόσο μας απασχόλησε πρόσφατα, για τα προβλήματα της σύγχρονης γυναίκας στην εύρεση εργασίας, στη μητρότητα και πολλά άλλα που πολύ εύλογα μας απασχολούν και ζητούν λύσεις και γενναίες αποφάσεις.

Είναι όμως ιδιαίτερη και σημαδιακή η φετινή χρονιά. Γιορτάζουμε τα 200 χρόνια της Εθνεγερσίας μας κι αυτή η επέτειος μας φέρνει στο νου εικόνες ενός κόσμου ξεπερασμένου ίσως, που όμως έχει πάρα πολλά να μας διδάξει.

Κάνω έναν συνδυασμό αυτών των δύο επετείων. Φέρνω μπροστά μου εκείνες τις γυναίκες του ’21.

Αναλογίζομαι πρώτ’ απ’ όλα την αντρειοσύνη εκείνων των γυναικών. Ανδρείες γυναίκες!, λίγο οξύμωρος ο λόγος. Ανδρείες ψυχές σε σώματα γυναικεία. Εκείνες οι γυναίκες μέσα σε συνθήκες άτακτου πολέμου με πολλές δηώσεις, λεηλασίες, πυρπολήσεις, αιχμαλωσίες, καταστροφές κάθε είδους, χωρίς τους άντρες τους που ήταν στα κλέφτικα λημέρια και στα πεδία των συγκρούσεων, είχαν στις πλάτες τους όλον τον αγώνα της επιβίωσης των ίδιων και των παιδιών τους και των ηλικιωμένων που είχαν στη φροντίδα τους. Οι ταλαιπώριες και τα βάσανά τους, το καθημερινό καρτέρι του θανάτου, η απόλυτη έλλειψη συμπαράστασης από ένα μη κράτος, ήταν το σκηνικό της ζωής τους. Κι απ’ αυτό το σκηνικό βγήκαν υπέροχες μορφές με μια εσωτερική πρωτόγνωρη ελευθερία και λεβεντιά, ένα φρόνημα αρχοντικό κι απροσκύνητο που ανέδειξε τις γυναίκες του Ζαλόγγου και της Αραπίτσας, τη Μόσχω την Τζαβέλλα, τη Δέσπω Μπότσαρη, τη Λένιω Μπότση, τη «ναύαρχο» Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και την «αντιστράτηγο Μαντώ Μαυρογένους», την ακατάβλητη Δόμνα Βιζβίζη και τις χιλιάδες ανώνυμες γυναίκες. Στην σκληράδα εκείνων των χρόνων οι γυναίκες μας , οι Ελληνίδες μας, στάθηκαν ατσαλένιοι πύργοι. Κι αν άντεχαν οι άντρες στα πεδία των μαχών και των συγκρούσεων, κι αν λημέριαζαν σε απάτητα βουνά και κρησφύγετα, ήταν γιατί είχαν ακουμπήσει τα  «μετόπισθεν» στα στιβαρά μπράτσα των γυναικών τους, στις ατρόμητες καρδιές των γυναικών τους!

Αυτή η αντρειοσύνη όμως πατούσε πάνω σε προαπαιτούμενα θεμέλια. Είχε ριζώσει πάνω στο αξιακό σύστημα εκείνων των γενεών που σήμερα μας φαίνεται ξένο κι ακατανόητο.

Η αγάπη στην πατρίδα πάνω απ΄όλες τις αγάπες. Λένε ότι στο Σούλι, αν κιότευε ένας άντρας, η γυναίκα του τον εγκατέλιπε ή τον προέτρεπε να κάνει ένα ανδραγάθημα με κίνδυνο της ζωής του για να ξεπλύνει την ντροπή. Σπαρτιάτικο φρόνημα! «Ή ταν ή επί τας»!

Πρώτα η ψυχή, πρώτα το είναι και ύστερα το φαίνεσθαι. Για όλους τους ανθρώπους και για τις γυναίκες φυσικά ίσχυε αυτή η ιεράρχηση. Παρά την εξαιρετική καλαισθησία και αξιοσύνη των Ελληνίδων που έμεινε αποτυπωμένη στις υπέροχες παραδοσιακές στολές, στα υφαντά και σε όλα τα εργόχειρα της εποχής, δεν ήταν αυτή, η εξωτερική ομορφιά, αυτοσκοπός  και κύριο ζητούμενο. Η νέα γυναίκα τρεφόταν και στη συνέχεια ανέτρεφε κι αυτή τα παιδιά της με εσωτερικές, πνευματικές αξίες, τον σεβασμό για τους μεγαλύτερους, με την καθαρότητα και τιμιότητα, με την διάθεση προσφοράς και θυσίας μέσα στην οικογένεια, με φρόνημα γενναίο αλλά όχι αλαζονικό και υπεροπτικό, με φιλότιμο, με αγάπη στην παράδοση.

Και κάτι ακόμη που το λέω τελευταίο αλλά είναι πρώτο! Μες στην καρδιά τους φώλιαζε η πίστη στον Θεό κι η επλίδα πως ό,τι και να γίνει, όσα δεινά κι αν τις βρουν, κοντά τους είναι η Παναγιά, στην αγκαλιά της τις κρατάει. Πρώτο μέλημα της αξημέρωτης έγερσής τους, το άναμμα του καντηλιού. Ο εκκλησιασμός της Κυριακής και οι γιορτές της εκκλησίας μας, τα παρηγορητικά πανδοχεία στον δύσβατο δρόμο της τραχιάς ζωής τους. Πίσω από τις κάθε λογής δυσκολίες το φιλάνθρωπο σχέδιο του Θεού.

Δεν τα φαντάζομαι όλα ωραία και ιδανικά για εκείνες τις γυναίκες. Χαίρομαι πολύ που η σημερινή γυναίκα στη χώρα μας  έχει ευκαιρίες μόρφωσης και εργασίας, έχει λόγο ισότιμο και δικαιώματα, που ζει σε μια κοινωνία ανοιχτή και φιλοπρόοδη. Θα ήθελα όμως να εμπλουτιστεί με όσα θαύμασα στις γυναίκες του ’21. Μάλλον να σκύψει λίγο στις ρίζες της και στη διαδρομή της και να ξαναθυμηθεί και να ξαναποτιστεί από νάματα κι αξίες που κράτησαν ζωντανή τη φυλή μας χιλιετίες.

Ημέρα της γυναίκας σήμερα! Ας μην μείνουμε στης ξενόφερτης «γιορτής» τις παροτρύνσεις και τα συνθήματα. Ας της δώσουμε νόημα βαθύτερο, ουσιαστικότερο. Ας γίνει αφορμή προβληματισμού για μας τις σύγχρονες Ελληνίδες και αναθεώρησης του αξιακού μας συστήματος.