Γρηγόριος ο Ε΄

 

Όλοι κλαύστε^. αποθαμένος 

ο αρχηγός της Εκκλησιάς,

κλαύστε, κλαύστε^. κρεμασμένος

ωσάν νάτανε φονιάς... (Διον. Σολωμού)

Πώς μας θωρείς ακίνητος, πού τρέχει ο λογισμός σου

Τα φτερωτά σου όνειρα, γιατί στο μέτωπό σου

να μη φυτρώνουν, γέροντα, τόσες χρυσές ελπίδες

όσες μας δίδει η όψις σου παρηγοριές κι’ ελπίδες;

Τώρα σε βλέπει γίγαντα, πατέρα, η θάλασσά σου.

Το λείψανό σου το φτωχό, το ποδοπατημένο

τ’ ανάστησε η αγάπη μας, κι’ εδώ μαρμαρωμένο

θα στέκει ολόρθο, ακλόνητο και αιώνια θε να ζήση

νάναι φοβέρα αδιάκοπη σ’ ανατολή και δύση. (Αρ. Βαλαωρίτη)

Ο μαρτυρικός θάνατος του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄κλείνει το στόμα όσων επιπόλαια τον κατηγόρησαν πως δεν υποστήριξε την ελληνική επανάσταση. Η ευθύνη του για το ποίμνιό του που κυριολεκτικά ήταν στο στόμα των λύκων τον έκαμε επιφυλακτικό. Τον εαυτό του τον είχε ξεγράψει από την πρώτη στιγμή!

                                  (λεπτομέρεια από πίνακα του Νικηφόρου Λύτρα)

    Σε άρθρο που δημοσίευσε ο αείμνηστος καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Περικλής Βιζουκίδης με θέμα «Η Εκκλησία και ο ιερός αγών» αποκαλύπτεται ότι υπέγραφαν μεν ο πατριάρχης και οι συνοδικοί το αφοριστικό έγγραφο, «διότι ευρίσκοντο προ του φοβερού διλήμματος ή να αποδοκιμάσωσι και αφορίσωσι έργον άγιον και ιερόν εις ό και αυτοί ήσαν μεμυημένοι και συνεργάται ή να απολέσωσι όχι εαυτούς, άπαγε, περί αυτών ουδείς λόγος, ως το απέδειξαν ολίγον βραδύτερον, αλλά το ταλαίπωρον έθνος, εναντίον του οποίου θα εστρέφετο, ως ηπείλει, η σουλτανική οργή και λύσσα».  

Στη συνέχεια δε κατά τον καθηγητή Βιζουκίδη, την ίδια νύκτα μετά την υπογραφή του αφορισμού, ο πατριάρχης μαζί με τους δώδεκα συνοδικούς αρχιερείς κατέβηκαν στον πατριαρχικό ναό και σε ειδική μυστική τελετή, εν μέσω λυγμών και δακρύων έλυσαν και ακύρωσαν τον αφορισμό «επευλογούντες νοερώς τα όπλα των υπέρ πίστεως και Πατρίδος αγωνιζομένων αδελφών»!

Ας είναι αιωνία  η μνήμη του!