Εικόνες του πολέμου

 Γιάννης από την Άρτα

Πολεμάμε ένα μήνα τώρα στα αλβανικά βουνά. Απερίγραπτο κρύο! Τα πόδια μας είναι συνεχώς βρεγμένα και ξυλιασμένα. Όταν βγάζουμε τ' άρβυλά μας το βράδυ είναι αδύνατον να λυγίσουν οι πατούσες. Αδύνατον να ξεκολλήσουν οι κάλτσες. Τα δικά μου  πόδια είναι πληγιασμένα και μελανά. Ο πόνος είναι σαν να μου μπήγουν καρφιά. Φοβάμαι πως δεν θα τα γλιτώσω. Του Στάθη και του Λεμονή τους τά 'χουν κόψει για να μην απλωθεί η γάγγραινα σ' όλο το σώμα τους! Θεέ μου, είμαστε είκοσι χρονών! Πώς θα περάσουμε τη ζωή μας - αν ζήσουμε!- χωρίς πόδια!!!!

Μιχάλης απ' την Αθήνα

Άφησα πίσω τη γυναίκα μου και τρία μικρά παιδιά. Ο μικρός μου ο Γιαννάκης μόλις είχε αρχίσει να περπατάει. Τον φίλησα πριν ανεβώ στο τρένο για το μέτωπο. Δεν θα τον ξαναδώ, γιατί πια δεν βλέπω! Έσκασε δίπλα μου μια οβίδα. Τα θραύσματα με βρήκαν στο πρόσωπο και μου έκαψαν και τα δυο μου μάτια...

π.Αντώνης από τις Σέρρες

Είμαι στρατιωτικός ιερέας. Ακολουθώ το στρατό μας στο αλβανικό μέτωπο. Χθες έκανα τη Θεία Λειτουργία σ' ένα ερημοκλήσι. Κοινώνησαν τριάντα παλικάρια. Τους ευλόγησα. Τους ευχήθηκα να επιστρέψουν  με το καλό στις οικογένειές τους. Σήμερα κήδεψα τους πέντε! Ήταν όλοι τους πολύ νέοι, πες παιδιά. Τώρα πρέπει να στείλω στις οικογένειές τους συλλυπητήρια γράμματα. Μανούλες, ποιος θα μερώσει τον πόνο σας!

Αθανασία από το Λευκοχώρι

Είμαι εβδομήντα χρονών. Γνώρισα στη ζωή μου φτώχειες και κακουχίες και θανάτους κι αρρώστιες και πολύ σκληρή δουλειά στα χωράφια και στα ζώα. Τώρα τα πόδια μου δεν πορπατούν. Κάθομαι δίπλα στο τζάκι και πλέκω μέρα-νύχτα! Πλέκω κάλτσες και φανέλες μάλλινες για τα παιδιά στο μέτωπο. Λίγο να ζεστάνω το κορμί και την καρδιά τους!

Βασίλω και Τριανταφυλλιά από τον Πεντάλοφο

Λίγο πιο πάνω, στο Επταχώρι, μαίνεται ο πόλεμος. Τα βουνά μας συθέμελα τραντάζονται. Κι είναι βουνά άγρια κι απότομα, χωρίς δρόμους. Πώς θα φτάσουν στα παλικάρια μας τρόφιμα και πολεμοφόδια; Εδώ οι γυναίκες μαγειρεύουμε ό,τι μπορούμε κι ύστερα ζαλικωνόμαστε τα εφόδια και σκαρφαλώνουμε στις ορθοπλαγιές της Πίνδου να βρούμε το στρατό μας. Κρύο, άγρια ζώα, σκληράδα του βουνού, βαριά φορτία, όλα τ' αψηφάμε. Ο νους μας, η καρδιά μας, η ψυχή μας είναι στα παιδιά μας, στα παιδιά της Ελλάδας μας! Δεν θα τους αφήσουμε, ακόμα κι αν πρέπει να συρθούμε στα γόνατα ως να τους βρούμε.

Μάρω απ' τη Λάρισα

Ξεπροβόδισα τα τρία αγόρια μου που 'φυγαν στο μέτωπο. Τους σταύρωσα με την εικόνα της Παναγίας. Κάθε λεπτό τους στέλνω την ευχή και την προσευχή μου! Για νίκη! Άμα γυρίσουν ζωντανοί και νικητές θα κάμω πανηγύρι. Αν μου τους φέρουν λαβωμένους ή νεκρούς, δεν θα φορέσω μαύρα. Θα βγω στην πλατεία και θα φωνάξω: "Τα παιδιά μου είναι ήρωες! Τιμή σ' αυτούς και σε μένα!!!" Τα σπλάχνα μου θα καίγονται, αλλά η ψυχή μου θα σταθεί αντρεία και δυνατή και περήφανη.

Κατερίνα στα Γιάννενα 

Είμαι εθελόντρια νοσοκόμα στο στρατιωτικό νοσοκομείο Ιωαννίνων. Πριν από τον πόλεμο ήμουν κοκέτα και ντελικάτη. Τώρα δεν αναγνωρίζω τον εαυτό μου. Τα μάτια μου είδαν τόσο αίμα και τόσο πόνο που φτάνει για πολλές ζωές. Είδα παλικάρια που τους έκοψαν τα πόδια κι όμως έσκουζαν και βογγούσαν λέγοντας "Τα πόδια μου, αδελφή, πονούν αφόρητα!" Μετά από κάθε μάχη το νοσοκομείο μας γεμίζει με δεκάδες τραυματίες μέσ' στα αίματα, μέσ' στη βρωμιά, μέσ' στην απελπισία! Παναγία μου, πότε θα τελειώσει αυτή η τρέλα του πολέμου!

Δημητράκης στην Αθήνα

Είμαι δέκα χρονών. Ο πατέρας μου δεν γύρισε από το μέτωπο. Ούτε μάθαμε αν σκοτώθηκε και πού. Είμαστε τέσσερα αδέρφια. Η μάνα μας είναι συνέχεια άρρωστη. Το σπίτι μας είναι παγωμένο. Γυρνάω στους δρόμους μήπως βρω κάτι να φάω. Η κοιλιά μου είναι πρησμένη. Τα πόδια μου δεν πάνε. Κρυώνω αφάνταστα. Προσπερνάω ξυλιασμένα πτώματα. Είμαι έτοιμος να σωριαστώ...!

Πόλεμος! Έπος! Νίκες! ΄Ηρωισμός! Η μεγάλη εικόνα! 

Υπάρχουν και οι μικρές εικόνες που είναι γεμάτες πόνο, οδύνη, πένθος, κακουχία, σκληράδα, αλλά και θυσία και προσφορά και φιλοπατρία!

Όλες οι Θερμοπύλες στο διάβα των αιώνων έγιναν θρύλος και τραγούδι και περηφάνεια, αλλά είναι πολύ οδυνηρό το φύλαγμά τους!