Στην Αίγινα και στο Ναύπλιο (Μέρος 3ο)

 Παρασκευή 29 Απριλίου 2022

Μεγάλη γιορτή σήμερα, της Ζωοδόχου Πηγής. Κατόπιν συνεννοήσεως με τον μητροπολίτη Νεκτάριο θα εκκλησιαστούμε στον Άγιο Αναστάσιο του Ναυπλίου. Ο π.Δημήτριος, ο εφημέριος του ναού, έχει ειδοποιηθεί να τελειώσει σχετικά νωρίς ώστε να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε το πρόγραμμα της ημέρας μετά τη Θεία Λειτουργία. Παίρνουμε το πρωινό μας σε πακέτο και νωρίς, γύρω στις 7.30π.μ. φεύγουμε από το Τολό.

Φθάνουμε στον νεόκτιστο ναό, στην αρχή της Λειτουργίας. Ο π.Δημήτριος λειτουργεί κατανυκτικά, μάλιστα λέγει εκφώνως όλες τις ευχές. Στο αναλόγιο αναλαμβάνουν διακονία ο Παντελής και ο Σάκης. Στο τέλος ο π.Δημήτριος μας λέει την ιστορία του Αγίου Αναστασίου, την οποία με λίγα λόγια σας παραθέτω. Μας μοιράζει και μια εικόνα του Αγίου.

Ο Άγιος Αναστάσιος ο Ναυπλιεύς έζησε στο Ναύπλιο τον 17ο αιώνα. Εργαζόταν ως ζωγράφος στην πόλη του Ναυπλίου. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν αναγκάστηκε για ηθικούς λόγους να διαλύσει τον αρραβώνα του με μια κοπέλα, οι συγγενείς της για να τον εκδικηθούν του έκαναν μάγια. Κατά τη διάρκεια της επήρειάς τους, ο Αναστάσιος απώλεσε τη λογική του, γυρνώντας εδώ κι εκεί, οπότε κάποιοι Τούρκοι επωφελήθηκαν και τον υποχρέωσαν να αλλαξοπιστήσει. Ωστόσο, όταν μετά από λίγες ημέρες συνήλθε, πέταξε από το κεφάλι του το λευκό σαρίκι που φορούσε και παρουσία πλήθους στην Αγορά, αναφώνησε: "Εγώ χριστιανός ήμουν, και χριστιανός είμαι, και χριστιανός θέλω να είμαι". Αμέσως, οδηγήθηκε στον δικαστή που επιχείρησε να τον μεταπείσει, αλλά ο Αναστάσιος διεκήρυξε με περισσότερη θέρμη την πίστη του, λέγοντας: "Δεν αρνούμαι εγώ τον κύριόν μου, Ιησούν Χριστόν, τον αληθινόν Θεόν, αλλά πιστεύω και προσκυνώ αυτόν, ως ποιητήν, και σωτήρα μου, την δε ιδικήν σας πίστιν, ουδέ ποσώς χρειάζομαι, αλλ' αποστρέφομαι, και εσάς, και τον προφήτην σας" Κατόπιν αυτού, ο δικαστής διέταξε τη θανάτωσή του. Ο Αναστάσιος οδηγήθηκε στον τόπο του μαρτυρίου του, δίπλα σε μια εληά, όπου οι δήμιοί του τον κατακρεούργησαν. Η μνήμη του τιμάται την 1η Φεβρουαρίου, έπειτα από Βασιλικό Διάταγμα του 1935.

Ο π.Δημήτριος μας λέει και κάτι για τον εαυτό του. Ήρθε από τον Καναδά, γι' αυτό τα ελληνικά του δεν είναι ακόμα ολόσωστα. Ήταν μάλιστα γνώριμοι και φίλοι με τον Γιάννη Χατζηνικολάου - τον αδελφό του συνεκδρομέα μας Νίκου-  ο οποίος ζει στο Μόντρεαλ. Αγωνίζεται να ολοκληρώσει τον μεγάλο αυτό ναό στον οποίο διακονεί. Βγαίνοντας αγοράσαμε λαχεία για την αποπεράτωση του ναού. Στον μεγάλο αυλόγυρο πήραμε το πρωινό μας. Ο καιρός είναι λίγο πιο σφιχτός σήμερα. Φυσάει κι έχει συννεφιά και λίγη δροσούλα.

Γύρω στις 10 έχουμε τελειώσει και ξεκινάμε για τον πρώτο μας προορισμό, την Μονή Κεχαριτωμένης στην Τροιζήνα. Η διαδρομή θα έλεγα πως ήταν η πιο μαγευτική όλου του ταξιδιού. Παίρνουμε το δρόμο προς Επίδαυρο. Περνάμε έξω από το Λυγουριό. Αφήνουμε δεξιά μας την Επιδαυρό και συνεχίζουμε ως την Παλιά Επίδαυρο. Από κει και πέρα ο δρόμος είναι παραλιακός. Έχουμε στ' αριστερά μας τον κόλπο της Επιδαύρου. Περνάμε από τα χωριά Παναγία, Φανάρι, Πλάτανος, Καλλονή. Η φύση είναι μαγευτική. Ακόμα και στους βράχους φυτρώνουν αγριολούλουδα, κάτι κοντόμισχα μωβ λουλουδάκια. Λεμονιές και πορτοκαλιές μαζί με τις ανθισμένες ελιές και χωράφια καταπράσινα στολισμένα με κάθε λογής αγριολούλουδα, κόλποι και ακτές δαντελωτές, ορθοπλαγιές και πιο ήμερα υψώματα μας χαρίζουν πανέμορφες εικόνες. Λίγο πιο κάτω η χερσόνησος των Μεθάνων με μεγάλους ορεινούς όγκους.

Τα Μέθανα ανήκουν στο ηφαιστειακό τόξο του Νοτίου Αιγαίου μαζί με τη Μήλο, τη Σαντορίνη και τη Νίσυρο. Η τελευταία έκρηξη έλαβε χώρα τον 3ο π.Χ. αιώνα και δημιούργησε ροή λάβας που έφτιαξε τον "δόμο" που λέγεται σήμερα Καμένο Βουνό. Τριάντα ηφαιστειακοί δόμοι υπάρχουν στη χερσόνησο, αποτέλεσμα της δράσης του ηφαιστείου στο διάβα των αιώνων. Αυτή η δράση έχει επίσης ως αποτέλεσμα και την ύπαρξη γεωθερμικών πηγών σε τρεις περιοχές της χερσονήσου, όπου έχουν ιδρυθεί λουτροπόλεις.

Μόλις περνάμε τη χερσόνησο, στον λαιμό της οποίας υπάρχει και ο υδροβιότοπος της Ψήφτας, βλέπουμε στα δεξιά μας, στις υπώρειες του βουνού, την Τροιζήνα. Γνωστή από τη Μυθολογία ως πατρίδα του ήρωα Θησέα, αλλά και από την σύγκληση εδώ της Γ΄Εθνοσυνέλευσης του 1827 η οποία συνέταξε και επικύρωσε τον πρώτο οριστικό καταστατικό χάρτη της Ελλάδας, το "Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος". Επίσης εξέλεξε ως πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδος, τον Ιωάννη Καποδίστρια.

Εδώ στην Τροιζήνα μετεπιβιβαζόμαστε σε μικρό εικοσάρι λεωφορείο για να ανεβούμε στην Μονή της Κεχαριτωμένης πρώτα οι άντρες και μετά οι γυναίκες. Ο δρόμος είναι αρκετά στενός, έχει δυο πολύ κλειστές στροφές και επιπλέον ο χώρος μπροστά στο Μοναστήρι δεν βοηθάει στην αναστροφή μεγάλου λεωφορείου. 

Η Μονή είναι ανδρώα, άβατη στο μεγαλύτερο μέρος της, για τις γυναίκες. Ιδρύθηκε το 1976 από τον π.Επιφάνιο Θεοδωρόπουλο, του οποίου τον τάφο προσκυνούμε μόλις μπαίνουμε στον περίβολο της Ι.Μονής. Επιτελεί σπουδαίο πνευματικό και φιλανθρωπικό έργο. Σπουδαία είναι η διακονία του σε κωφάλαλους νέους, για τους οποίους οργανώνονται κατασκηνώσεις και άλλες πνευματικές ευκαιρίες. Ο ηγούμενος της Μονής, π.Σπυρίδων, μας μιλάει για τον π.Επιφάνιο, τον ασκητικό και οσιακό του βίο, και μας μοιράζει ένα όμορφο ενθύμιο. 

π.Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος

Το μοναστικό συγκρότημα είναι πολύ μεγάλο και έγινε με θαυμαστό τρόπο με απρόσμενα μεγάλες δωρεές των πιστών και φυσικά με την αγάπη και την ευλογία της Παναγίας της Κεχαριτωμένης η οποία τιμάται πολύ σε όλη την περιοχή της Τροιζηνίας.

Αφήνουμε την Μονή και κατηφορίζουμε με το λεωφορειάκι στην Τροιζήνα. Σε λίγα λεπτά φθάνουμε στον Γαλατά, το μικρό λιμανάκι απέναντι από τον επόμενο προορισμό μας, τον Πόρο. Νοικιάζουμε πάλι ένα μικρό καραβάκι και κάνουμε έναν σύντομο περίπλου πριν αποβιβαστούμε στο νησί. 

  

Είναι πολύ γραφική η εικόνα του Πόρου από την απέναντί της ακτή.  Η πόλη του Πόρου αμφιθεατρικά χτισμένη στις πλαγιές ενός λόφου είναι παραδοσιακός οικισμός με εξήντα εννιά νεοκλασικά οικοδομήματα διατηρητέα. Στην πραγματικότητα ο Πόρος είναι δύο νησιά που ενώνονται με μια γέφυρα, η Σφαιρία και η Καλαυρία. 

Ο καπετάνιος μας δείχνει τον Ναύσταθμο που ιδρύθηκε το το 1831, όπου συνέβη το πιο δυσάρεστο ίσως  περιστατικό της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας. Θα το διηγηθώ εν τάχει. "Ο Πόρος στη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα έγινε το αγκυροβόλιο των ελληνικών πλοίων. Εδώ επίσης φυλάσσονταν εφόδια για τον αγώνα που έρχονταν από φιλέλληνες του εξωτερικού. Λόγω της εγγύτητας προς τη στεριά και του πολύ προστατευμένου λιμανιού του ο Πόρος προκρίθηκε για τη δημιουργία του εθνικού ναυστάθμου. Τον Ιούλιο του 1831 ο Ανδρέας Μιαούλης, ο ναύαρχος του ελληνικού στόλου, ήρθε σε σύγκρουση με τον Ιωάννη Καποδίστρια, επειδή ο Κυβερνήτης δεν ικανοποιούσε τα οικονομικά αιτήματα των Υδραίων καραβοκύρηδων, οι οποίοι απαιτούσαν προνομιακή μεταχείριση ως αντάλλαγμα για την προσφορά τους στον αγώνα. Ο Καποδίστριας αποφάσισε τον αποκλεισμό της Ύδρας από τα ελληνικά πολεμικά πλοία που ναυλοχούσαν στον Πόρο. Τότε ο Μιαούλης κατέλαβε τη φρεγάτα "Ελλάς" την οποία στη συνέχεια πυρπόλησε μαζί με μια κορβέτα. Σημειωτέον, αυτά ήταν τα πιο αξιόμαχα ελληνικά πολεμικά μόλις αγορασμένα με χίλιες στερήσεις με χρήματα που είχε δανειστεί από την Αγγλία η πάμφτωχη χώρα μας". (Απέραντη θλίψη!!!).

Στο νησάκι Καλαυρία βλέπουμε την πολύ όμορφη βίλα "Γαλήνη", μια νεοκλασική έπαυλη που φιλοξένησε μεταξύ πολλών διασήμων και τον Γεώργιο Σεφέρη. 

Αξιοθέατα του νησιού επίσης, ο ναός του Ποσειδώνα και η Μονή της Ζωοδόχου Πηγής που σήμερα πανηγυρίζει και κάποιοι από τους συνεκδρομείς μας την επισκέπτονται. Κατεβαίνουμε στον Πόρο για καμιά ώρα. άλλοι περιηγούνται στα στενά, άλλοι βολτάρουν, άλλοι δροσίζονται με παγωτό, άλλοι πίνουν τον καφέ τους.

Αναχωρούμε στις 3 μ.μ. και απολαμβάνουε μια πολύ ευχάριστη διαδρομή στην οποία μεταξύ άλλων ακούμε για την ζωή και τα έργα του πρώτου μας Κυβερνήτη του Ιωάννη Καποδίστρια. Είναι απόλυτα συνδεδεμένος με την πόλη του Ναυπλίου που θα επισκεφθούμε απόψε.

Φθάνουμε στις 4.30μ.μ. στα ξενοδοχεία μας. Ξεκουραζόμαστε για ένα δίωρο. Κάποιοι τολμηροί βουτούν στη θάλασσα...  Στις 6.30 αναχωρούμε για την προγραμματισμένη μας συνάντηση με τον μητροπολίτη Αργολίδος Νεκτάριο. Θα τον συναντήσουμε στον νεόδμητο ναό τον αφιερωμένο στον Άγιο Λουκά τον ιατρό, τον επίσκοπο Συμφερουπόλεως. Ο ναός βρίσκεται αρκετά έξω από το Ναύπλιο, σε μέρος ερημικό αλλά όμορφο. Είναι χτισμένος σε ρωσικό στυλ, πολύ ψηλός, με τους χαρακτηριστικούς ρωσικούς τρούλους. 

Μας υποδέχεται ο ίδιος ο Μητροπολίτης, απλός, χαρούμενος, το πρόσωπό του λάμπει. Μας χαιρετά έναν-έναν. Ξαφνιάζεται πολύ ευχάριστα γιατί συναντάται με πολύ γνώριμους ανθρώπους των οποίων την επίσκεψη δεν είχε προπληροφορηθεί (ζεύγος Φρόνη). Φωτογραφιζόμαστε μαζί του.

Προσκυνούμε στο ναό, ψάλλουμε το απολυτίκιο του Αγίου. Ο Μ. Νεκτάριος μας διηγείται την ιστορία του ναού. 

Έγινε με χρήματα από δωρεά κάποιου Ρώσου. Το τέμπλο έχει έρθει από τη Ρωσία και είναι ξύλινο βέβαια, φτιαγμένο από το αγαπημένο δέντρο των Ρώσων, τη σημύδα. Εικονογραφούνται Άγιοι από όλο τον κόσμο σε μια προσπάθεια να αναδειχθεί η οικουμενικότητα της Ορθοδοξίας. Πάρα πολλά λείψανα δεκάδων Αγίων σε πολύ μικρές λειψανοθήκες βαλμένες στη σειρά στις βάσεις δύο κιόνων προκαλούν την προσοχή μας Είναι ρωσική συνήθεια. Εμείς του προσφέρουμε διά του αρχηγού μας τεμάχιο λειψάνου του Νεομάρτυρος Αγίου Γεωργίου του εκ Ραψάνης.

Στη συνέχεια κατεβαίνουμε στο ισόγειο του ναού το οποίο φιλοξενεί Μουσείο αφιερωμένο στον Άγιο Λουκά τον ιατρό, τον οποίο ο Μ.Νεκτάριος με τα βιβλία του έκανε γνωστό στην Ελλάδα. Μας ξεναγεί ο ίδιος. Κρεμόμαστε από τα χείλη του. Μας διηγείται τη ζωή του, τους διωγμούς, τις εξορίες, τα δεινά, αλλά και τα τεράστια επιστημονικά του επιτεύγματα.

 Βλέπουμε προσωπικά του αντικείμενα, την μίτρα με την οποία τον έθαψαν, σκίτσα ιατρικά δικά του, ζωγραφικά του έργα, πάρα πολλές φωτογραφίες από τη ζωή και το έργο του και την πάνδημη κηδεία του. Ο Άγιος έχει πολύ αγαπηθεί στην Ελλάδα και πάρα πολλοί ναοί και εκκλησάκια έχουν ανεγερθεί προς τιμήν του. Περνάμε και στο πωλητήριο του Μουσείου, όπου βρίσκουμε πάρα πολύ ενδιαφέροντα βιβλία κυρίως του Μητροπολίτου. Αναχωρούμε με τι ευλογίες του Μ.Νεκταρίου. Λυπάται που δεν μπορεί να μείνει περισσότερο μαζί μας γιατί είναι προσκεκλημένος σε μια εκδήλωση στο Ναύπλιο. Φεύγουμε με μια αίσθηση πληρότητας. Ο Άγιος Λουκάς ο διωχθείς, αλλά νικήσας τον κόσμον της αθεΐας, εν τω ενδυναμούντι αυτόν Χριστώ, έχει παρηγορήσει και την δική μας ψυχή.

Φεύγουμε για το Ναύπλιο! Είμαστε στη γειτονιά του εδώ και δυο εικοσιτετράωρα και τώρα ήρθε η σειρά της επίσκεψής του. Έχει νυχτώσει. Βλέπουμε φωταγωγημένο το κάστρο του Παλαμηδιού. Αύριο θα το επισκεφθούμε.

Μας αφήνει το λεωφορείο στην παλιά πόλη, μπροστά στο άγαλμα του Ιωάννη Καποδίστρια, στην ομώνυμη Πλατεία. Από δω θα μας παραλάβει σε δύο περίπου ώρες. 

Περπατάμε όλοι μαζί προς την Πλατεία Συντάγματος. Πανέμορφο Ναύπλιο σκλαβώνει τους επισκέπτες του. Σκορπίζουμε στα στενά, στις πλατείες, στην παραλία του. Καθένας αποκομίζει τις δικές του εικόνες από τα νεοκλασικά διατηρητέα σπίτια, τα ιστορικά κτίρια, όπως το Αρχαιολογικό Μουσείο, το πρώτο Βουλευτήριο, τα δυο τζαμιά της πόλης, τη Δημόσια Βιβλιοθήκη που ονομάζεται "Παλαμήδης", το κτίριο Άρμανσμπεργκ, την πρώτη Σχολή Ευελπίδων, τα στενάκια που τα στολίζουν τα μπαλκονάκια με τα περίτεχνα μεταλλικά ή και ξύλινα φουρούσια τους και τις ολάνθιστες γλάστρες τους. Το λιμάνι του Ναυπλίου είναι γεμάτο γιωτ που έχουν ερθει εδώ από όλον τον κόσμο για την Διεθνή έκθεση yachting. Κάπου ανάμεσά τους διακρίνεται και το φωταγωγημένο Μπούρτζι. Το βραδυνό φαγητό χρειαζούμενο κλείσιμο μιας πολύ γεμάτης ημέρας. 

Στις 11μ.μ. καληνυχτίζουμε το Ναύπλιο και του δίνουμε ραντεβού για την επομένη το πρωί. Το είδαμε νύχτα, θα το δούμε και με το φως της ημέρας.

Στην Αίγινα και στο Ναύπλιο (Μέρος 2ο)

 

Πέμπτη 28 Απριλίου 2022

Πολύ εωθινό το εγερτήριο. Απολαμβάνουμε μια γαλήνια ανατολή στα φιορδ του Τολού. Παίρνουμε το πρωινό μας –πλούσιο,πλουσιότατο- δίπλα στην ακροθαλασσιά και ξεκινάμε γύρω στις 8. Θέλουμε να είμαστε στο Πόρτο-Χέλι στις 9.30 για την κρουαζιέρα μας στην Ύδρα και στις Σπέτσες. Άλλες μέρες ξεκινάει από το Τολό πλοίο γι΄ αυτήν την κρουαζιέρα. Αυτό θα ήταν πολύ ευχάριστο και ξεκούραστο. Σήμερα όμως δεν μπορούσε να μας εξυπηρετήσει γι’ αυτό και θα κάνουμε ένα αρκετά μακρύ και πολύστροφο ταξίδι με το λεωφορείο. Μας δίνεται όμως έτσι η ευκαιρία να κάνουμε τον αναστάσιμο όρθρο και να ακούσουμε πληροφορίες για την Ύδρα και τον Νεομάρτυρα Άγιο Κωνσταντίνο τον Υδραίο και για τους Κουντουριώτηδες από την φίλη μας Κονδυλία. Απολαμβάνουμε για μια ακόμη φορά την ανοιξιάτικη αργολική φύση. Έρχεται και η ώρα των ανεκδότων. Τάσος και Παντελής αποδεικνύονται σπουδαίοι ανεκδοτολόγοι και ετοιμόλογοι ατακαδόροι. Είμαστε στην ώρα μας στο Πόρτο Χέλι, όπου μας περιμένει το καραβάκι Barbagiannis. 

Στο κατάστρωμά του μια παρέα Βέλγων νεαρών, οι οποίοι θα αποβιβαστούν στις Σπέτσες. Τακτοποιούμαστε στο σαλονάκι. Ο καπετάνιος, ο κυρ-Γιάννης, κοσμοπολίτης και κοσμογυρισμένος μας ξεναγεί, δείχνοντάς μας κυρίως τις βίλες των επωνύμων στο Πόρτο Χέλι και μετά στα νησιά. Πανέμορφες και οι βίλες και οι ακτές. Θαυμάζουμε το συμπαθέστατο σκυλάκι του κυρ-Γιάννη, τον Έρωτα, που εκτελεί τις προσταγές του κυρίου του πολύ επιτυχημένα. Όταν οι Βέλγοι κατεβαίνουν στις Σπέτσες, παίρνουμε θέσεις στο κατάστρωμα και αρχίζουμε τα τραγούδια μας, με τις κιθάρες του Παντελή και του Σάκη αλλά και το ακορντεόν του Ανέστη. Πολύ κέφι, όμορφη συντροφιά. Ο κυρ-Γιάννης μας δείχνει τη Σπετσοπούλα του Νιάρχου, το Τρικέρι. Φάνηκε η Ύδρα, αρκετά επιμήκης. Πίσω μας το νησί Δοκός. Το νότιο τμήμα της Ύδρας έχει αρκετό πράσινο. Εξάλλου, όπως φανερώνει και το όνομά της, δεν στερείται υδάτων. Πλησιάζουμε στο λιμάνι και βλέπουμε τη Χώρα της Ύδρας με τα στιβαρά πέτρινα κτίριά της, αμφιθεατρικά στημένα σε αρκετά απότομη ανηφόρα. 

Δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα, μόνο υποζύγια ζώα. Δεν φαίνεται καθόλου εύκολη η διαβίωση. Στις 12π.μ. περίπου αποβιβαζόμαστε στην προκυμαία της Ύδρας. Το καραβάκι θα μας παραλάβει σε δυόμιση ώρες. Βαδίζουμε προς το Ναυτικό Μουσείο της Ύδρας το οποίο είναι παράρτημα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Στεγάζεται σε κτίριο του 1918  που βρίσκεται κοντά στο Λιμεναρχείο, στην ανατολική πλευρά του Λιμανιού και το οποίο κατασκευάστηκε με δαπάνη του Υδραίου εφοπλιστή και ευεργέτη Γκίκα Ν. Κουλούρα.

Μας ξεναγεί ο πολύ εκφραστικός κ.Παναγιώτης, που μιλάει από καρδιάς. Επιμένει πολύ στον πλούτο της Ύδρας που φαινόταν παντού, στα ρούχα των κυριών, στα παπούτσια τους, στα όπλα, στα έπιπλα.

 Στο ισόγειο του Μουσειακού χώρου εκτίθενται κειμήλια των Βαλκανικών πολέμων και του Α' και Β' Παγκοσμίου πολέμου. Στον προθάλαμο του ορόφου εκτίθενται υδραίικες ενδυμασίες, ακρόπρωρα και ακροστόλια από πλοία του Αγώνα, σπουδαία μικροκαλλιτεχνήματα του 18ου - 19ου αιώνα, όπλα υδραίων αγωνιστών, ωραιότατα χαρακτικά, ναυτικοί χάρτες, η Χάρτα του Ρήγα Φεραίου κ.λ.π. Στο χώρο αυτό φυλάσσεται και η ασημένια λήκυθος με την ταριχευμένη καρδιά του Ανδρέα Μιαούλη.

Στις αίθουσες του ορόφου έχει διαμορφωθεί θαυμάσια Iστορική Πινακοθήκη με έργα μεγάλων Ελλήνων και ξένων ζωγράφων, κυρίως ελαιογραφίες αλλά και υδατογραφίες με απεικονίσεις πλοίων του Αγώνα. Πολύ ενδιαφέρουσες οι μινιατούρες διαφόρων τύπων καραβιών. 

Μας εξηγεί ο κυρ-Παναγιώτης τη χρήση του μπουρλότου. Στους τοίχους του κλιμακοστασίου, που οδηγεί στον όροφο, εκτίθενται προσωπογραφίες Υδραίων αγωνιστών, φιλοτεχνημένες από γνωστούς ζωγράφους, όπως ο Παναγιώτης Τέτσης και ο Δημοσθένης Κοκκινίδης.

 Μπροστά από το κτίριο του Μουσείου, λίγο ανατολικότερα, το άγαλμα του ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη που ήταν το καύχημα των Υδραίων. Περπατάμε ως τον Άγιο Κωνσταντίνο, τη Μητρόπολη του νησιού. Αν ήμασταν πιο νέοι θα ανηφορίζαμε και ως την οικία του Λάζαρου Κουντουριώτη, την οποία βλέπουμε από μακριά, αρκετά ψηλά. Ενδιαφέρων τόπος. Κρατάει την ιδιαιτερότητά του. Οι βαστάζοι πάνε κι έρχονται. Το ίδιο και τα υποζύγια που γλιστρούν συχνά πάνω στις γυαλιστερές από την πολυχρόνια χρήση πέτρες. Βολτάρουμε στα στενά. Τρώμε κάτι ή πίνουμε τον καφέ μας.

Στις 2.30, πιστοί όλοι στο ραντεβού, επιβιβαζόμαστε στον BARBAGIANNIS και σαλπάρουμε για τις Σπέτσες. Φυσάει αρκετά στο κατάστρωμα και προτιμάμε το σαλονάκι. Κάποιοι παίρνουν κι έναν υπνάκο. Μας συνοδεύουν δελφίνια που παίζουν ακολουθώντας το πλοιάριό μας. Ωραίο ταξίδι!

Οι Σπέτσες έχουν άλλη ομορφιά. Η Ύδρα έχει κάτι σκληρό και λιτό, σαν να μη θέλει να σε σαγηνεύσει. Οι Σπέτσες πιο αρχοντικές και πιο φιλόξενες. Πολύ όμορφα τα βοτσαλοδάπεδα που ξεκινούν από το λιμάνι και συνεχίζουν στα στενά. Ανηφορίζουμε προς το Αρχοντικό της Μπουμπουλίνας. Το Αρχοντικό της σπουδαίας Σπετσιώτισσας, της μόνης γυναίκας ναυάρχου!  

Η ζωή της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας είναι μυθιστορηματική, συναρπαστική, αδιανόητη. Τσαγανό, δυναμισμός, άριστη οικονομική διαχείριση. «Τύφλα να έχουν οι σύγχρονοι εφοπλιστάδες!..»  Φιλοπατρία, πατριωτισμός. Θηρίο… Γυναίκα θηρίο σε χρόνια γυναικών υποταγμένων. Και ένα κύτταρο, τόσο δυνατά αδάμαστο, που φτάνει μέχρι και την άλλη σπουδαία μορφή της εθνικής μας Αντίστασης απέναντι στη γερμανική κατοχή, τη Λέλα Καραγιάννη (Μπούμπουλη από την πλευρά της μάνας της) ιδρύτρια της οργάνωσης «Μπουμπουλίνα». Θαρρείς και το όνομά της και μόνο αυτό αρκεί για να φανερώσει την ακατάβλητη ορμή και τον απερίσταλτο δυναμισμό της. Η οικία διατηρείται όπως ήταν,

παρά τα 300 χρόνια ζωής της. Πολύ ενδιαφέροντα τα εκθέματα. Το ξύλινο σκαλιστό ταβάνι του σαλονιού φερμένο από το Παρίσι.

 Η μπιστόλα της ηρωίδας, παλαιά έπιπλα, βιβλία, όπλα, προσωπικά αντικείμενα και επίσημα έγγραφα και επιστολές της ηρωίδας, προσωπογραφίες. Λόγω του covid, μάλλον με πρόσχημα τον covid, δεν γίνεται ζωντανή ξενάγηση, κάτι που θα ήταν πολύ ενδιαφέρον. Σε παρατήρηση του αρχηγού μας για την κατάργηση των ζωντανών ξεναγήσεων δημιουργείται μια παρεξήγηση που μας χαλάει τη διάθεση. Κατηφορίζουμε προς την παραλία. Κάποιοι νοικιάζουν άμαξα και κάνουν έναν μικρό γύρο της πόλης και της εξοχής της και επιστρέφουν ενθουσιασμένοι. Άλλοι επισκέπτονται το ανακαινισμένο πεντάστερο ξενοδοχείο «Poseidonion Grand Hotel», ιστορικό ξενοδοχείο των Σπετσών. 

Βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της πόλης στη προκυμαία του νέου λιμανιού, σε μικρή απόσταση από τη Ντάπια, την Πλατεία των Σπετσών. Ιδρύθηκε από τον σπουδαίο Σπετσιώτη ευεργέτη Σωτήριο Ανάργυρο και θεωρείται ένα από τα πιο εμβληματικά κτίρια της σύγχρονης Ελλάδας. Εγκαινιάστηκε το καλοκαίρι του 1914, παρουσία και του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου, με τον οποίον ο Ανάργυρος διατηρούσε φιλικές σχέσεις. Το Ποσειδώνιο διέθετε 55 δωμάτια και ήταν το πρώτο ξενοδοχείο στην Ελλάδα με εγκαταστάσεις λουτρών. Λόγω του πολυτελούς του χαρακτήρα και της αρχιτεκτονικής του, συνετέλεσε σημαντικά στο όραμα του ιδρυτή του να καταστούν ελκυστικές οι Σπέτσες στα ελληνικά και ξένα ανώτερα κοινωνικά στρώματα.

Ένα παγωτό, ένας καφές στο Ποσειδώνιο έχει μια αίγλη...τέλος πάντων! Μπροστά στο ξενοδοχείο το άγαλμα της Μπουμπουλίνας.

 Αγοράζουμε και τα σπετσιώτικα αμυγδαλωτά. Αναχωρούμε από τις Σπέτσες στις 6μ.μ.. Είναι κοντά το Πόρτο Χέλι. Απολαμβάνουμε για μια ακόμη φορά τις όμορφες παραλίες με τις πλούσιες βίλες. Το λεωφορείο μας περιμένει για να μας επιστρέψει στο Τολό. Ακούμε το ποίημα «Ματρόζος» απαγγελμένο συγκλονιστικά από τον Δημήτρη Βάγια. Ψάλλουμε τον Εσπερινό της Ζωοδόχου Πηγής.

Έχουμε λίγη ώρα για ξεκούραση και γύρω στις 9 συναντιόμαστε για την κοινή μας συνεστίαση σε μια γραφική παραθαλάσσια ταβέρνα που μας έχει ετοιμάσει το τραπέζι στον μώλο, κυριολεκτικά πάνω στη θάλασσα. Έχουμε συμφωνήσει σε ένα μενού που αποδεικνύεται πολύ πλούσιο. Ποικίλη μουσική από τους τρεις μουσικούς μας, τραγούδια από όλους μας, χορός από συνεκδρομείς που ανεδείχθησαν εξαίρετοι χορευτές (Τάσος, Άννα, Αθηνά, Μερόπη)!!!

Καλή νύχτα!

(Συνεχίζεται)

Στην Αίγινα και στο Ναύπλιο (μέρος 1ο)

 Οδοιπορικό - Μέρος 1ο                                                                          

Τώρα που οι αναμνήσεις είναι ακόμη νωπές, και οι εικόνες ζωντανές στο νου μου κάθομαι να γράψω το οδοιπορικό της όμορφης εκδρομής μας.

Τρίτη 26 Απριλίου 2022

Από την πρώτη στιγμή φάνηκε η συνέπεια όλων των συμμετεχόντων φίλων. Στο σημείο της συνάντησής μας, μπροστά στο άγαλμα του Βενιζέλου στην Αριστοτέλους, προσήλθαμε όλοι εγκαίρως και αφού φορτώσαμε αποσκευές αναχωρήσαμε ακριβώς στην ώρα μας, 7.00π.μ.. Η παρέα κεφάτη, με πολλές προσδοκίες και όρεξη και κέφι μετά από έναν χειμώνα βαρύ και παρατεταμένο και με τα δυσάρεστα διεθνή και εγχώρια νέα να διαδέχονται το ένα το άλλο. Ωστόσο όλα θα τα βάλουμε για λίγες μέρες στην άκρη. Ο αρχηγός μας, ο Κώστας Κουμενίδης, μας καλωσορίζει, μας εύχεται καλό ταξίδι και καλεί τον ψάλτη μας, τον Παντελή Τερεζάκη, να έρθει στο μικρόφωνο για τον πασχαλινό όρθρο. Είναι και η εορτή των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης και του Ευαγγελιστού Μάρκου. Ακούμε μουσική, ανέκδοτα κτλ και την πρώτη ιστορική αναφορά μας, στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, του οποίου η δράση συνδέεται άρρηκτα με τους τόπους που θα επισκεφθούμε.

«Κατηφορίζουμε» νότια και με δύο ενδιάμεσες στάσεις, έξω από τη Λάρισα στο NIAVIS και έξω από τη Λαμία στο εστιατόριο-καφέ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ φθάνουμε στην Αθήνα γύρω στις 2μ.μ. όπως ακριβώς ήταν προγραμματισμένο. Αποβιβαζόμαστε στην Πλατεία Κολοκοτρώνη μπροστά στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Εδώ μας περιμένουν δύο ακόμη φίλοι του γκρουπ, ο Ανέστης και η Τασούλα, οι οποίοι βρίσκονταν ήδη στην Αθήνα. Μπαίνουμε στο Μουσείο με το οποίο έχει ήδη συνεννοηθεί ο πράκτορας και ξεναγός μας, Κώστας Μπουλογιώργος, ο οποίος και μας ξεναγεί. Το Μουσείο στεγάζεται στο κτίριο της Παλαιάς Βουλής. Το νεοκλασικό μέγαρο θεμελιώθηκε το 1858 από τη βασίλισσα Αμαλία και οικοδομήθηκε σε σχέδια του Γάλλου αρχιτέκτονα François Boulanger προκειμένου να στεγάσει τη Βουλή και τη Γερουσία. 

Στις 11 Αυγούστου 1875 πραγματοποιήθηκε εδώ η επίσημη έναρξη των συνεδριάσεων της Βουλής, με πρωθυπουργό τον Χαρίλαο Τρικούπη. Για 60 ολόκληρα χρόνια το κτήριο της οδού Σταδίου στέγαζε την πολυτάραχη πολιτική ζωή της χώρας. Το 1935 η Βουλή των Ελλήνων μεταστεγάστηκε στα Παλαιά Ανάκτορα, στην Πλατεία Συντάγματος, όπου λειτουργεί έκτοτε. Το κτήριο της Παλαιάς Βουλής παραχωρήθηκε με απόφαση του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, προκειμένου να στεγάσει το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Η υλοποίηση της απόφασης καθυστέρησε λόγω του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Τελικά, η Εταιρεία εγκαταστάθηκε στο μέγαρο το 1960 και δύο χρόνια αργότερα άνοιξε για το κοινό η νέα έκθεση του Μουσείου της, στην οριστική του στέγη. Η "Παλαιά Βουλή" είναι αρχιτεκτονικό κόσμημα στο κέντρο των Αθηνών. Η μεγαλόπρεπη Αίθουσα των Συνεδριάσεων αποτελεί χώρο ιστορικής μνήμης, αλλά και στέγη εκδηλώσεων ιστορικού και πολιτιστικού περιεχομένου. Οι αίθουσες που την περιβάλλουν στεγάζουν τη μόνιμη έκθεση του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, ενώ το υπερώο αποτελεί τον χώρο των περιοδικών του εκθέσεων.

Φωτογραφιζόμαστε στα έδρανα αναπολώντας τις συνεδριάσεις των τελών του 19ου αιώνα και τον Χαρίλαο Τρικούπη να αντιπαρατίθεται στον Θεόδωρο Δηλιγιάννη.

Η περιήγηση στις αίθουσες με τα εκθέματα του Μουσείου είναι συγκινητική. Αρχίζουμε από την Άλωση και τον Κωνσταντίνο ΙΑ΄ Παλαιολόγο και φθάνουμε ως την  Μικρασιατική καταστροφή. Η νεότερη ιστορία μας ζωντανεύει μέσα από τα όπλα και τις προσωπογραφίες των ηρώων μας, τον στρατιωτικό εξοπλισμό του Θ. Κολοκοτρώνη, τις απεικονίσεις των μαχών της Επανάστασης από τον Ζωγράφο, τις μινιατούρες των καραβιών μας και τα εντυπωσιακά ακρόπρωρα, την υδρία με την καρδιά του Κανάρη, το γραφείο του Καποδίστρια και άπειρα άλλα εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Επιλείψει με ο χρόνος διηγουμένην...

Στην Πλατεία μπροστά από το Μουσείο το άγαλμα του έφιππου Γέρου του Μοριά της  δίνει την επωνυμία.

Αναχωρούμε με το λεωφορείο για το άλλο Μουσείο του προγράμματός μας, το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. 

Εδώ μας παραλαμβάνει ξεναγός. Τα πράγματα είναι πιο αυστηρά. Μας ζητούν πιστοποιητικά εμβολιασμού ή νόσησης. Η ξενάγηση είναι λεπτομερής και αρκετά παραστατική. Το Μουσείο θα μπορούσε να ονομαστεί Μουσείο ελληνικής γλυπτικής. Όλα τα εκθέματα, πλην κάποιων πήλινων αγγείων στο πρώτο επίπεδο, είναι γλυπτά σε μάρμαρο που ζωντανεύουν την εξέλιξη της γλυπτικής τέχνης από τα αρχαϊκά ως τα κλασσικά χρόνια. Τα πιο ενδιαφέροντα –κατ’ εμέ- εκθέματα, οι αναπαραστάσεις του βράχου της Ακρόπολης και των επ’ αυτού κτισμάτων από τα αρχαϊκά χρόνια της Βασιλείας ως τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, οι Καρυάτιδες και βέβαια η αναπαράσταση του Παρθενώνα και των άλλων ναών της Ακρόπολης  των κλασσικών χρόνων στο τρίτο επίπεδο.

Η κούρασή μας είναι πλέον μετρήσιμη με τους πόνους των ποδιών μας. Αποζημιωνόμαστε από την θέα του Βράχου της Ακροπόλεως ακριβώς απέναντί μας. Όσες φορές κι αν αντικρύσουμε αυτό το θέαμα η υπερηφάνεια και η συγκίνηση περισσεύουν. Φωτογραφιζόμαστε στον εξώστη του Καφέ και αναχωρούμε. 

Κατηφορίζουμε την οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου και επιβιβαζόμαστε στο λεωφορείο μας αφού παραδώσουμε το σύστημα των ακουστικών, το οποίο είχαμε παραλάβει στην είσοδό μας στο Εθνικό Μουσείο. Αποδείχτηκε πολύτιμο!

Παίρνουμε τη Λεωφόρο Συγγρού και φεύγουμε προς Γλυφάδα. Ο ξεναγός μας ο Κώστας μας δείχνει καθ΄οδόν τα αξιοθέατα. Θα μείνουμε στο Ξενοδοχείο Four Seasons. Πολύ απλό, αλλά καθαρό. Παραλαμβάνουμε τα κλειδιά μας, τακτοποιούμαστε, απολαμβάνουμε λίγη ξεκούραση και όσοι θέλουμε βγαίνουμε για μια τελευταία, για την ημέρα, επίσκεψη-ξενάγηση στο Πάρκο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Φθάνουμε ακριβώς στις 8μ.μ. και μας υποδέχεται ο «χορός των νερών»! Πανέμορφο το θέαμα συνδυασμένο με μουσική. (Μπορείτε να δειτε ένα φιλμάκι στο σύνδεσμο που ακολουθεί. Βγαίνουν αρκετά από την εκδρομή μας. Τα έχει ανεβάσει ο Κώστας ο πράκτοράς μας. Ο χορός των νερών στην 26η Απριλίου)   https://www.facebook.com/kostas.boulogiorgos

Ανεβαίνουμε και στον Φάρο, στον εξώστη του κτιρίου όπου στεγάζεται η Εθνική Λυρική Σκηνή και μεγάλο τμήμα  της Εθνικής μας Βιβλιοθήκης. Από τον εξώστη έχουμε μια ακώλυτη θέα σχεδόν όλης της Αττικής και φυσικά του Πάρκου του Ιδρύματος, που είναι πολύ φροντισμένο. Δεν έχει πολύ κόσμο. Το δειλινό είναι γλυκό μ΄ ένα ελαφρό αεράκι. Η ώρα της επίσκεψής μας μάλλον είναι η ιδανική.  

Στο ισόγειο του κτιρίου εκτίθεται και το κύπελλο του Σπύρου Λούη, του Μαραθωνονίκη μας στους Ολυμπιακούς του 1896, το οποίο αγόρασε το Ίδρυμα σε δημοπρασία αγγλικού οίκου.

Επιστρέφουμε στη γειτονιά του ξενοδοχείου μας όπου μπορούμε να βρούμε τα πάντα σχετικά με το φαγητό ή το γλυκό. Η μέρα μας ήταν πολύ γεμάτη και κουραστική κι ένα δείπνο, όπως το επιθυμεί ο καθένας, θα την σφραγίσει ευχάριστα. Ο ύπνος ακόμα πιο επιθυμητός.

Τετάρτη 27 Απριλίου 2022

Η αναχώρησή μας έχει οριστεί για τις 9 παρά τέταρτο. Παίρνουμε ένα καλό πρωινό, φορτώνουμε τις βαλίτσες μας και αναχωρούμε για τον Πειραιά. Φθάνουμε αρκετά νωρίς στο λιμάνι. Υπάρχει και μια μικρή καθυστέρηση του απόπλου του πλοίου μας για την Αίγινα κι έτσι έχουμε λίγο χρόνο στη διάθεσή μας για έναν σύντομο περίπατο εκτός λιμανιού. Παρέες-παρέες κάνουμε τη βόλτα μας. Αρκετοί βρίσκουμε την ευκαιρία να προσκυνήσουμε στον παμμέγιστο και πολύ επιβλητικό καθεδρικό ναό της Αγίας Τριάδος. Στις 10.30 επιβιβαζόμαστε στο πλοίο «Απόλλων». Αναχωρούμε στις 11 παρά δέκα. Το ταξίδι μας είναι πολύ ευχάριστο και... «τραγουδιστό» από τον Παντελή και τον Σάκη με τις κιθάρες τους και πολλούς πρόθυμους τραγουδιστάδες! Η θάλασσα με ελάχιστο κυματισμό. Μια ώρα κι ένα τέταρτο διαρκεί το ταξίδι μας. Βγαίνουμε στο λιμάνι της Αίγινας γύρω στις 12.

Στο λεωφορείο προς τη Μονή του Αγίου Νεκταρίου ακούμε τον βίο του κι ένα πολύ κατανυκτικό του ποίημα προς την Παναγία. Το νησί μοσχοβολάει, κι έχει μια απλή, λιτή ομορφιά. Ελιές και φιστικιές κυρίως αποτελούν τη βλάστησή του. Κατεβαίνουμε στην επάνω πύλη της Μονής. Πίσω μας απέναντι δεξιά έχουμε αφήσει την Παλαιοχώρα, τον παλιό οικισμό της Αίγινας με τα πολλά εκκλησάκια του. Αρκετοί προσκυνητές κι από άλλα γκρουπ συνωστιζόμαστε στο μικρό εκκλησάκι με τα λείψανα και την κάρα του Αγίου. Η συγκίνηση διάχυτη. Ο ταπεινός και συκοφαντημένος άγιος είναι πολυαγαπημένος. «Ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται». Αυτή η ευαγγελική ρήση βρήκε την απόλυτη δικαίωση και εφαρμογή στον Άγιο Νεκτάριο. Τον εξευτέλισαν κάποιοι άνθρωποι, υπέφερε το μαρτύριο της συνειδήσεως με συγχωρητικότητα και ανεξικακία και τον εξύψωσε ο Θεός! Ακουμπάμε τώρα όλοι επάνω του τον πόνο και τις προσευχές μας. Κι εκείνος ανταποκρίνεται.

Δίπλα είναι ο τάφος του, κενός πλέον. 

Προσκυνούμε, παίρνουμε και αγιασμό και κατηφορίζουμε προς τον μεγάλο ναό. Είναι τεράστιος! Είναι τόσο μεγάλος, όση η αγάπη και η τιμή και η ευλάβεια του κόσμου προς τον Άγιο. 

Συγκεντρωνόμαστε στο δεξιό κλίτος, όπου υπάρχει μία λάρνακα με ένα μέρος του λειψάνου του και ψάλλουμε την παράκληση του Αγίου. Συγκινητικές στιγμές! 

Στο πρόγραμμα είχαμε και την επίσκεψη σε ένα ακόμη Μοναστήρι, του Αγίου Μηνά, το οποίο όμως λόγω covid είναι κλειστό. Έτσι κατηφορίζουμε προς τη Χώρα όπου θα μείνουμε περίπου μιάμιση ώρα για φαγητό, καφέ, βόλτα και προμήθεια των περίφημων αιγινήτικων φυστικιών. Όμορφη η Χώρα. Άριστο το φαγητό. Απέναντι αγναντεύουμε το μικρό νησάκι Αγκίστρι. Η θάλασσα γαλήνια υποδέχεται μερικούς πολύ τολμηρούς κολυμβητές.

Αναχωρούμε στις 5 παρά τέταρτο για τον Πειραιά. Το ταξίδι μας ήσυχο. Από τον Πειραιά όπου φθάνουμε γύρω στις 6.15 ξεκινάμε το στεριανό μας ταξίδι προς Ναύπλιο. Αριστερά μας η Σαλαμίνα και ο Κόλπος της Ελευσίνας. Περνάμε το Πέραμα, τον Ασπρόπυργο, την Ελευσίνα, Λούτσα, Νέα Πέραμο, Μέγαρα, Κινέτα, Αγίους Θεοδώρους, τα τούνελ της Κακιάς Σκάλας, τον Ισθμό της Κορίνθου του οποίου μόνο μία φευγαλέα θέα προλαβαίνουμε. Θα τον δούμε στο γυρισμό. Πριν από την Αρχαία Κόρινθο κι ενώ αντικρύζουμε τον επιβλητικό Ακροκόρινθο στρίβουμε νότια αφήνοντας την Ολυμπία Οδό. Δεν υπάρχουν λόγια να περιγράψω την ομορφιά της ανοιξιάτικης φύσης. Οι άπειρες αποχρώσεις του πράσινου κοντράρονται με το μωβ της κουτσουπιάς, το κατακόκκινο της παπαρούνας, το κίτρινο και άσπρο της μαργαρίτας. 

Περνάμε από τα Δερβενάκια, τη Νεμέα με τ' αμπέλια της, τις Μυκήνες. Τι τόποι! Μυθολογία και Ιστορία και σύγχρονη πραγματικότητα αδιάσπαστα δεμένες! Κι όσο παίρνει το μάτι υψώματα άλλα πιο άγρια, άλλα μαλακά, όλα καταπράσινα! Κι ύστερα οι πορτοκαλιές της Αργολικής πεδιάδας! Άπειρες, μοσχοβολιστές, ολάνθιστες! Ευλογημένος τόπος! 

Σούρουπο φθάνουμε στο Τολό και τακτοποιούμαστε στα δύο ξενοδοχεία, στο Μινώα και το Κνωσσός, κυριολεκτικά πάνω στο κύμα.

Το Τολό είναι πολύ γραφικό και ήσυχο αυτή την εποχή. Βγαίνουμε για βόλτα και φαγητό, όσοι θέλουν. Όμορφο βράδυ, πολύ μαλακός ο καιρός, σχεδόν καλοκαιρινός.

(Συνεχίζεται)

10 Απριλίου, διπλή επέτειος

Η 10η Απριλίου φέρνει στη μνήμη μας δύο πολύ δυνατά γεγονότα της ιστορίας μας.

Το πρώτο, στις 10 Απριλίου του 1821, ο απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄. Ο Πατριάρχης ως πασχάλιος αμνός θύεται υπέρ των προβάτων. Η μεσσιανή η θύρα του Πατριαρχείου η έκτοτε κλειστή θυμίζει στους αιώνες τη φριχτή θυσία. Από τα πιο παρεξηγημένα πρόσωπα. Θεωρήθηκε πως δεν συμμερίστηκε την επαναστατική ορμή και διάθεση των υποδούλων ορθοδόξων, αφόρισε τους επαναστάτες της Μολδοβλαχίας και κατηγορήθηκε πολύ από τους λασπολόγους της ιστορίας. 
Ωστόσο το μαρτυρικό τέλος του βίου του άλλα αποδεικνύει.
Σε άρθρο που δημοσίευσε ο αείμνηστος καθηγητής της Νομικής Σχολής του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο Περικλής Βιζουκίδης με θέμα "Η Εκκλησία και ο ιερός αγών" αποκαλύπτεται ότι υπέγραφαν μεν ο πατριάρχης και οι συνοδικοί το αφοριστικό έγγραφο, «διότι ευρίσκοντο προ του φοβερού διλήμματος ή να αποδοκιμάσωσι και αφορίσωσι έργον άγιον και ιερόν εις ό και αυτοί ήσαν μεμυημένοι και συνεργάται ή να απολέσωσι όχι εαυτούς, άπαγε, περί αυτών ουδείς λόγος, ως το απέδειξαν ολίγον βραδύτερον, αλλά το ταλαίπωρον έθνος, εναντίον του οποίου θα εστρέφετο, ως ηπείλει, η σουλτανική οργή και λύσσα». 
 Στη συνέχεια δε κατά τον καθηγητή Βιζουκίδη, την ίδια νύκτα μετά την υπογραφή του αφορισμού, ο πατριάρχης μαζί με τους δώδεκα συνοδικούς αρχιερείς κατέβηκαν στον πατριαρχικό ναό και σε ειδική μυστική τελετή, εν μέσω λυγμών και δακρύων έλυσαν και ακύρωσαν τον αφορισμό «επευλογούντες νοερώς τα όπλα των υπέρ πίστεως και Πατρίδος αγωνιζομένων αδελφών»!

Στους δε προτρέποντες αυτόν  ξένους διπλωμάτες να εγκαταλείψει την Πόλη για να σωθεί από την οργή του Σουλτάνου απάντησε:

"Μη με προτρέπετε εις φυγήν, μάχαιρα θα διέλθη τας ρύμας της Κωνσταντινουπόλεως και των λοιπών πόλεων των χριστιανικών επαρχιών. Υμείς επιθυμείτε, εγώ μετημφιεσμένος να καταφύγω...ουχί! Εγώ δια τούτω είμαι πατριάρχης, όπως σώσω το έθνος μου...ο θάνατός μου ίσως επιφέρει μεγαλυτέραν ωφέλειαν από την ζωή μου...Ναι, ας μη γίνω χλεύασμα των ζώντων. Δε θα ανεχτώ ώστε εις τα οδούς της Οδησσού, της Κέρκυρας και της Αγκώνος, διερχόμενον εν μέσω των αγυιών, να με δακτυλοδεικτούσι λέγοντες, Ιδού έρχεται ο φονεύς πατριάρχης".

Ακολούθησε ο απαγχονισμός μετά την Πασχαλινή Θεία Λειτουργία και απίστευτοι χλευασμοί του ιερού σκηνώματος εκ μέρους τόσο των Οθωμανών όσο και των Εβραίων. Τέλος το άψυχο σώμα ρίφθηκε στη θάλασσα για να εξαλειφθούν τα ίχνη της  απανθρωπιάς τους. Αλλά κατ' οικονομίαν Θεού περισυλλέχθηκε από τον Κεφαλλονίτη πλοίαρχο Νικόλαο Σκλάβο, ενταφιάσθηκε  στην Οδησσό με τιμές και πενήντα χρόνια αργότερα έγινε ανακομιδή των λειψάνων στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών του οποίου το πατριαρχικό μνήμα είναι σέμνωμα και κόσμημα.

Η δεύτερη ιστορική μνήμη, από τις πιο δυνατές και ανεξίτηλες της ιστορίας μας είναι η Έξοδος του Μεσολογγίου στις 10 Απριλίου του 1826. Δεν υπάρχουν λόγια. Οι περιγραφές είναι τιποτένιες μπροστά στην φρικτή πραγματικότητα. Ό, τι περνάει σήμερα και ο πλέον ενδεής στην πατρίδα μας φαντάζει σενάριο διακοπών και χλιδής μπροστά στην έσχατη πενία και πείνα και απόγνωση στην οποία περιήλθαν οι πολιορκούμενοι Μεσολογγίτες. Και δεν παραδόθηκαν!!!!! Αθάνατο Μεσολόγγι. Αθάνατοι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι!!! Η απελπισμένη αλλά πολυσήμαντη Έξοδος έγινε καμπάνα ξεσηκωμού για τους ευρωπαϊκούς λαούς, συνήγειρε τα φιλελεύθερα αισθήματα των Ευρωπαίων, άλλαξε πολιτικές, σε μεγάλο βαθμό στη θυσία των Μεσολογγιτών οφείλουμε την ανεξαρτησία μας!!!! 
Ας ανάψουμε ευγνώμονες νοερά το κεράκι μας στον Κήπο των Ηρώων!

Στον ήσυχον Κήπον των Ηρώων

σαν μπεις προσκυνητής,

σιώπα...

Θυμήσου την ηρωική αντίσταση

μιας φούχτας πολιορκημένων

πίσω απ΄το τείχος πού 'μοιαζε με φράχτη...

Θυμήσου του πολεμιστή τον όρκο

για τη λευτεριά...

Θυμήσου την πείνα την ακρότατη,

της μάνας της Μεσολογγίτισσας

το στεγνωμένο δάκρυ...

Θυμήσου την απόφαση για Έξοδο,

που πάει να πει για βέβαιο θάνατο...

Θυμήσου τη νύχτα εκείνη την ασέληνη,

πώς έκοβαν των Τούρκων τα σπαθιά,

τα γιαταγάνια, τα τρυφερά παιδιά,

τις δόλιες μάνες...

Θυμήσου του γερο-Καψάλη

την απεγνωσμένη κίνηση

προς το δοχείο με τη μπαρούτη...

Σιώπα...και θυμήσου...

Κι εκεί, στον Τύμβο των Ήρώων,

γονάτισε κι άναψε το κεράκι σου

και πες το "Κύριε ελέησον"

για τους αθάνατους νεκρούς,

τους Πολιορκημένους που κέρδισαν με θάνατο

τη Λευθεριά για να ...μας την χαρίσουν.(Σ.Κ.)

Προς τα εκεί βαδίζουμε ολοταχώς;

Ένα αξιοθέατο της πόλης μας -που ωστόσο λίγοι το έχουμε επισκεφθεί- είναι το στρατιωτικό κοιμητήριο του Ζεϊτενλίκ στη Σταυρούπολη που φιλοξενεί νεκρούς του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου. Νομίζω πως θα έπρεπε η επίσκεψη σ' αυτό όλων των μαθητών της πόλης μας να ενταχθεί στις πολιτιστικές εξόδους και εκδηλώσεις του σχολικού προγράμματος. 

Κάθε σταυρός, κάθε επιτύμβια στήλη μια χαμένη ζωή, μια ζωή πρόωρα θυσιασμένη   στην τρέλα του πολεμου. Είναι χιλιάδες οι σταυροί και οι στήλες, αλλά και χιλιάδες τα στρατιωτικά κοιμητήρια σ' όλο τον κόσμο... Εκατομμύρια σκοτωμένοι νέοι! Πόσοι άλλοι ακρωτηριασμένοι! Σπαρμένα με θάνατο τα πεδία των μαχών, αλλά και στα μετόπισθεν... πόσοι άμαχοι νεκροί, τραυματισμένοι, άστεγοι, πεινασμένοι, ορφανά, πρόσφυγες, απεγνωσμένοι...! Ζωές διαλυμένες, άδειες αγκαλιές, μαυροφορεμένες μανάδες, κράτη κατεστραμμένα, καλλιέργειες εγκαταλειμμένες, υποδομές διαλυμένες, γενιές που τα χάνουν όλα και πρέπει να ξαναρχίσουν από το μηδέν...!

Άπειρα τα δεινά του πολέμου. Και το χειρότερο, η εξαγρίωση του ανθρώπου, το μίσος που φωλιάζει στις καρδιές και πώς να το ξεριζώσει κανείς; 

Κι ενώ τα ξέρουμε όλα αυτά -κι αν δεν τα έχουμε ζήσει, τα έχουμε διαβάσει, τα έχουμε δει σε ντοκυμαντέρ, τα έχουμε παρακολουθήσει να συμβαίνουν πρόσφατα στη Συρία, στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στην Παλαιστίνη κ.α.-, δεν μπορούμε να αποτρέψουμε τα επερχόμενα νέφη του πολέμου. Γιατί; Ποια είναι αυτή η αναγκαιότητα που οδηγεί τους ισχυρούς της γης να παίρνουν αποφάσεις που οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια, με ολοφάνερη νομοτέλεια σε πολέμους;

"Πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστι, πάντων δε βασιλεύς. Και τους μεν θεούς έδειξε, τους δε ανθρώπους, τους μεν δούλους εποίησε τους δε ελευθέρους". Ηράκλειτος

Είναι φυσική κατάσταση του υλικού κόσμου ο πόλεμος. Προαιώνιος αγώνας για την επιβολή και επιβίωση. Τόσο μεταξύ ανθρώπων και λαών, όσο και μεταξύ όλων των ειδών, όλων των βιολογικών υπάρξεων, εξελίσσεται συνεχώς μια πάλη επιβίωσης και επικράτησης τελικά του ισχυρότερου. Ακόμη και η πανδημία που ζήσαμε-ζούμε είναι ένας πόλεμος μεταξύ ιού και ανθρώπου. Επικρατεί ο ισχυρότερος, αλλά τίποτα δεν είναι στατικό και αιώνιο. "Πάντα ρει, πάντα χωρεί και ουδέν μένει" κι αυτό του Ηράκλειτου. Δημιουργούνται συνεχώς νέες συνθήκες που δίνουν και σε άλλους τη δυνατότητα ισχυροποίησης. Ο νέος ισχυρός αναπόδραστα θα δείξει την ισχύ του και θα πολεμήσει για να την επιβάλει και πάει λέγοντας. Η ισχύς καταργεί τη λογική. Είναι μέθη. Ο κάθε ισχυρός είναι υπερφίαλος, είναι αλαζόνας, με άλλα λόγια είναι τυφλός. Κι ενώ ξέρει πολύ καλά -τώρα μιλάω μόνο για το ανθρώπινο είδος- ότι ο πόλεμος γεννά άπειρα προβλήματα και στους ηττημένους και τους "νικητές", περισσότερα από όσα λύνει, ωστόσο δεν τον αποφεύγει κυριολεκτικά τυφλωμένος από την αλαζονία του. Αυτή είναι η μεταπτωτική κατάσταση του κόσμου μας. Του κόσμου που ζει σύμφωνα με τον εγωισμό και το φτωχό μυαλό του. Χωρίς Θεό, χωρίς φώτιση, στο σκοτάδι που τον έριξε ο εγωισμός του.

Στο σκοτάδι του εγωισμού έρχεται να προστεθεί αφενός η αχόρταστη ανάγκη για ενέργεια (πετρέλαιο, φυσικό αέριο) που πνίγει όλα τα κράτη, αφετέρου η ανάγκη διάθεσης των οπλικών συστημάτων και επιβίωσης της παγκόσμιας βιομηχανίας όπλων. Το παγκόσμιο σκηνικό γίνεται τρομακτικό! Και δεν φταίει μόνο ένας! Υπάρχει διαπλοκή ευθυνών, "αντισφαίριση" ευθυνών και άντε να βρει ο ιστορικός του μέλλοντος "Τις ήρξατο χειρών αδίκων".

Υπάρχει διαφυγή από το τρενάκι του τρόμου το οποίο έχουμε καβαλήσει; Δεν νομίζω. Εκτός αν όλοι οι "ισχυροί", από τον Πούτιν ως τον Μπάιντεν και τον Σολτς και τον Σι Τζινπίνγκ  και όλους τους άρχοντες και τους ολιγάρχες που κυβερνούν πίσω από τους προέδρους, έρθουν σε μετάνοια  και συναισθανθούν την μικρότητα και την ματαιότητά τους. Ουτοπία!

Και απομένει σε μας τους άσημους κι ανίσχυρους, στα "βατράχια του βάλτου" όπου συγκρούονται "τα βουβάλια", να παρακαλούμε τον Θεό να δώσει φώτιση και σύνεση σ' αυτούς που αποφασίζουν για τις τύχες του κόσμου. "Ευξώμεθα υπέρ ειρήνης του σύμπαντος κόσμου..." όχι μόνο με το στόμα αλλά με την καρδιά μας, με πόνο και δάκρυ, αλλά και μετάνοια γιατί και μεις όλοι έχουμε ξεφύγει και ζούμε άμυαλα και αμαρτωλά. 

Ίσως ο Θεός μας λυπηθεί κι ανατρέψει τα ανόητα σχέδια των κοσμοκρατόρων...!

 

Ο Άλκης και το περιστατικό στο Ίλιον

 Ίσως αυτά τα δύο γεγονότα να μην είναι παντελώς άσχετα.

Ξεκινώ από το βαρύτερο, τη δολοφονία του νεαρού και αμέριμνου Άλκη στη Θεσσαλονίκη από μια οπαδική αγέλη. Τι να πρωτοσχολιάσεις; Νομίζω πως η στάση των γονέων και του παππού του και το σχόλιο της μητέρας του πως τα παιδιά που δολοφόνησαν το παιδί της δεν δέχθηκαν αγάπη κι αυτό το έλλειμμα αγάπης τα έκανε δολοφόνους  ήταν ό,τι πιο συγκλονιστικό και μεγαλειώδες έχει ακουστεί από το στόμα μιας χαροκαμένης μάνας!!!! Υποκλίνομαι με θαυμασμό. Είχε το κουράγιο, αλλά και το βίωμα, την ψυχική καλλιέργεια να πει αυτή τη μεγάλη αλήθεια, αντί να ξεστομίσει κατάρες. Το ίδιο κι ο πατέρας που ζήτησε να γίνει φιλικός αγώνας μεταξύ των "εχθρικών" θεσσαλονικώτικων ομάδων και τα χρήματα να δοθούν σε φιλανθρωπικό ίδρυμα!!!! Χωρίς εμπάθεια, παρά τον ανείπωτο πόνο και ο παππούς που αναρρωτήθηκε αν οι γονείς αυτών των παιδιών μπορούν να είναι περήφανοι για τα παιδιά τους, όπως είναι αυτός για τα παιδιά και τα εγγόνια του!!!! Μας τρομάζει η αγριότητα του συμβάντος, αλλά μας παρηγορεί η φιλάνθρωπη, αγαπητική στάση αυτών των ανθρώπων. 

Οι νεαροί δολοφόνοι ονομάζονται από κάποιους σχολιαστές "αγέλη" και πράγματι ως αγέλη υπάρχουν και δρουν. Μέσα στην αγέλη βρίσκουν νόημα ύπαρξης και αντλούν την όποια δύναμη(;) επιδεικνύουν. Μόνοι τους, καθένας τους είναι παιδιά ανασφαλή, προφανώς κακομεταχειρισμένα από το οικογενειακό τους περιβάλλον, προφανώς χωρίς μόρφωση, ή έστω μια στοιχειώδη εκπαίδευση που να μπορεί να τους ανοίξει ένα δρόμο τίμιας επιβίωσης, προφανώς σε σκοτεινό κοινωνικό αδιέξοδο. Ομολογώ πως αυτά τα παιδιά τα φοβάμαι, αλλά κυρίως τα λυπάμαι. Είναι κι αυτά θύματα και μάλιστα πιο αξιοθρήνητα. Είναι ζωντανοί ως προς τις βιολογικές τους λειτουργίες, αλλά νεκροί ως προς το ψυχοπνευματικό τους περιεχόμενο, τον αξιακό τους κώδικα, το μέλλον τους. Ο Άλκης είναι νεκρός στο σώμα, αλλά έγινε ένα φωτεινό αστέρι που θα τον θυμούνται όλοι με συγκίνηση κι αγάπη και που θα δείξει το δρόμο σε πολλούς νέους. Είναι -δεν ήταν- είναι το καμάρι των γονιών και των παππούδων του!

 Αυτά τα παιδιά ωστόσο πέρασαν από κάποιο σχολείο, έστω ένα δημοτικό κι ένα γυμνάσιο. Κανένας εκπαιδευτικός, προφανώς, δεν ακούμπησε την ψυχή τους, την πιθανότατα λαβωμένη ψυχή τους. Κανένας δεν στάλαξε ελπίδα, ιδανικά, πίστη, αγάπη, ομορφιά! Πώς έμειναν αυτά κι άλλα πολλά παιδιά άδεια, γυμνά και τετραχηλισμένα, πρόσφορα στην άλωση από τα χειρότερα συνθήματα και βιώματα μίσους και καταστροφής; Μήπως να ξαναδούμε την παιδεία μας; Μήπως οι ανθρωπιστικές σπουδές που έχουν τόσο υποβαθμισθεί στις μέρες μας και παραγκωνισθεί από την τεχνολογική λαγνεία πρέπει να ξαναβρούν την προτεραιότητά τους στο σύστημά μας; Μήπως να επανέλθει στην αρμοδιότητα και ευθύνη των δασκάλων και καθηγητών η παιδαγωγία, την οποία έχει εξοβελίσει το σύστημα, μάλλον την τιμωρεί  με κάθε ευκαιρία, κι έχει δώσει στους εκπαιδευτικούς τον άχαρο ρόλο μιας ζωντανής εγκυκοπλαίδειας μόνο;

Αυτό το τελευταίο μου δίνει "πάσα" για το επόμενο θέμα που μπορεί να είναι ελαφρότερο, αλλά οι συνέπειές του είναι εξίσου δυσοίωνες. Εννοώ το περιστατικό στο Ίλιον, με τον μαθητή που πήγε με φούστα στο σχολείο.  Από όλη την ιστορία τι μήνυμα πέρασε; Πρώτον πως ο καθηγητής-δάσκαλος ό,τι και να δει μπροστά του πρέπει με μελιστάλακτο ύφος να απευθυνθεί στο παιδί, αλλιώς μπορεί να χάσει και τη θέση του*. Δεύτερον πως ο μαθητής μπορεί να υιοθετήσει την πιο παράξενη-ακραία-προκλητική εμφάνιση και να μην τρέξει τίποτα. Τρίτον πως το Υπουργείο δεν θα καλύψει τον υπάλληλό του. Τέταρτον πως ο γονιός είναι εναντίον του εκπαιδευτικού, τον θεωρεί αντίπαλο και όχι σύμμαχο στην παιδαγωγία. Πέμπτον και τελειωτικό: Γιατί ο εκπαιδευτικός να νοιαστεί για οτιδήποτε πέρα από το καθαρά γνωστικό αντικείμενο του μαθήματός του;  Για να βρει τον μπελά του; Όταν όμως τα παιδιά που δεν δέχθηκαν παιδαγωγία, δηλαδή όρια και σεβασμό, ούτε από το σπίτι, ούτε από το σχολείο, ενταχθούν σε κάποια δολοφονική αγέλη, θα παθαίνουμε σοκ ως κοινωνία, θα διαρρηγνύουμε τα ιμάτιά μας, θα καταξέουμε τις παρειές μας!!!!

*Δεν επικροτώ τους βαρείς χαρακτηρισμούς. Ωστόσο δεν ακούσαμε ποτέ τον εκπαιδευτικό, μόνο τους επικριτές του!

Κλαίμε...

 Κλαίμε σήμερα μαζί με την μητέρα του Άλκη. Ο πόνος ανείπωτος! Κλαίμε το δολοφονημένο παιδί! Δεν υπάρχουν λόγια! Η Παναγία μας ας αγκαλιάσει τη μάνα, τον πατέρα, ας σφογγίσει τα δάκρυά τους...

Κλαίμε όμως και για την κατάντια των νεαρών που έγιναν δολοφόνοι χωρίς λόγο. Κλαίμε και για άλλα πολλά παιδιά που έχουν άδειες ψυχές, που έχουν κιόλας σκληρύνει, που έχουν οργιστεί, που έχουν πάρει στα χέρια τους μαχαίρια και στυλιάρια και είναι έτοιμα με κάποια ασήμαντη αφορμή να δείξουν δύναμη(;), να λύσουν διαφορές βίαια και αδυσώπητα. Δεν ξέρω ποιον πρέπει να κλάψουμε πιο πολύ...

αυτόν που τόσο πρόωρα και φριχτά έφυγε απ' αυτή τη ζωή
σφαγμένος απ' το χέρι ενός αδίστακτου ...
ή αυτόν που στα πρώιμα νιάτα του
φορτώθηκε την βαρύτατη προσωνυμία "φονιάς, δολοφόνος",
αυτόν που θα κουβαλάει για μια ζωή το σημάδι του Κάιν,
αυτόν που σβήνοντας τη ζωή ενός αμέριμνος νέου κατέστρεψε τη δική του...
Ακάλυπτες νεανικές ψυχές... έρμαια του θυμού, της οργής, της παρόρμησης...
ακάλυπτες νεανικές ψυχές... χωρίς ερείσματα, χωρίς ιδανικά...
ακάλυπτες νεανικές ψυχές... χωρίς φόβο Θεού, χωρίς όρια...
ακάλυπτες νεανικές ψυχές... χωρίς προσευχή, χωρίς τη Χάρη...
Ακάλυπτες γιατί εμείς οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι ιερείς, οι φίλοι
δεν τις καλύψαμε με πολλή, έμπονη προσευχή,
γιατί εμείς πρώτοι χάσαμε το δρόμο και τον σκοπό της ζωής μας.

Η "σκοταδιστική" θεωρία

 Τι ακριβώς πρεσβεύει η "σκοταδιστική" θεωρία του αγέννητου παιδιού που έσπευσαν ενοχλημένοι να εξαφανίσουν αποσύροντας τα  video που είχαν ήδη εγκριθεί για την προγεννητική αγωγή στα σχολεία; Ο τεράστιος φόβος όλων των εχόντων πολιτικό λόγο μη τυχόν θίγει το δικαίωμα στην άμβλωση έχει οδηγήσει στον παραλογισμό και την άρνηση του αυτονόητου. Μη τυχόν κι ακουστεί ότι το αγέννητο παιδί είναι ζωντανή ύπαρξη  κι ότι η μητέρα του το "φιλοξενεί" στα σπλάχνα της και θα πρέπει να είναι φύλακας και προστάτης του, η τροφός και η ζωή του και όχι η δολοφόνος του; Μη τυχόν τα παιδιά μας προβληματιστούν; Μη τυχόν υπάρξει άλλη θεώρηση των ελεύθερων σχέσεων και των συνεπειών τους; Μη τυχόν και λιγοστέψει το διαρκές έγκλημα στο οποίο πνίγεται η κοινωνία μας;

πατέρα στο σπίτι/το χριστόψωμο

Αξεπέραστος Παπαδιαμάντης! Τα θέματά του φυσικά αντλούνται από την επικαιρότητα της στερημένης εποχής του (συγκρινόμενης με τις σημερινές μας ανέσεις και απαιτήσεις), τα μηνύματά του ωστόσο είναι διαχρονικά, αενάως επίκαιρα: η φτώχεια, η κακοποίηση της γυναίκας, τα βάσανα των ορφανών, η ζήλεια και η απιστία  των ανδρών, η καταφυγή των αδύναμων και ανασφαλών ανδρών  στο πιοτό, το κουτσομπολιό και η εύκολη κατακραυγή της κοινωνίας, οι ενδοοικογενειακές αντιπαραθέσεις, οι προσωπικές εμπάθειες, η θεία δίκη... 

Οι ιστορίες των δύο διηγημάτων εξελίσσονται παράλληλα επί σκηνής σ' ένα αριστοτεχνικό σύμπλοκο που κρατάει σε αγωνία τους θεατές και παρουσιάζεται γλαφυρά και ολοζώντανα, χάρη στην εξαιρετική υποκριτική ικανότητα των ταλαντούχων νέων ηθοποιών (της ομάδας "το Τσέρκι") και την μοναδική σκηνοθετική έμπνευση του Απόλλωνα Δρικούδη. Η επανειλημμένη αναφορά στην Παραβολή του πλούσιου και του πτωχού Λαζάρου περνάει ένα δυνατό ευαγγελικό μήνυμα επίσης διαχρονικό: το λίγο λάδι που δωρίζει ο παντοπώλης στο φτωχό ορφανό μπορεί να του εξασφαλίσει μια στάλα παρηγοριάς στην μετά θάνατο κρίση!

Πολύ αξιόλογη παράσταση! Θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές! Προσδοκούμε την επόμενη δημιουργία σας!

*Όποιος μπορεί να προμηθευτεί εισιτήρια για τη σημερινή και αυριανή παράσταση, ας  σπεύσει...