Αναπεσών εκοιμήθη ως λέων

   Μια πολύ ξεχωριστή εικόνα έχει φέτος ο Επιτάφιός μας αντί της συνήθους Αποκαθήλωσης.

Ας προσπαθήσουμε να την κατανοήσουμε.

   Όταν ο Πατριάρχης Ιακώβ ευλόγησε τα παιδιά του, απευθυνόμενος στον Ιούδα από την γενιά του οποίου θα προερχόταν ο Χριστός ως άνθρωπος, είπε μεταξύ άλλων: 

   "Αναπεσών εκοιμήθης ως λέων και ως σκύμνος λέοντος,  τις εγερεί αυτόν"; 

   Κατά τους ερμηνευτές των Γραφών η ευλογία αυτή προτυπώνει τον θάνατο του Χριστού, αλλά και την Ανάστασή Του.

   "Τον γαρ θάνατον Αυτού κοίμησιν εκάλεσεν και ύπνον" λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, "αλλά αμέσως συνδυάζεται και η Ανάστασις. "Τις εγερεί αυτόν;" Κανένας δεν μπορεί να εγείρει τον Ιησού Χριστό παρά μόνον ο ίδιος θα εγείρει τον εαυτό Του, όπως προείπε: "Εξουσίαν έχω θείναι την ψυχήν μου και εξουσίαν έχω λαβείν αυτήν" και "Λύσατε τον ναόν τούτον και εν τρισίν ημέραις εγερώ αυτόν".

   Γιατί όμως ως λέων; Πάλι ο Χρυσόστομος ερμηνεύει: "Όπως ο λέοντας όχι μόνο όταν είναι ξύπνιος, αλλά και όταν κοιμάται είναι φοβερός, έτσι και ο Χριστός και σ' αυτόν τον Σταυρό και στον θάνατο είναι φοβερός και κάνει συγκλονιστικά θαύματα. Ο ήλιος στρέφει την τροχιά του, σχίζονται οι βράχοι, κλονίζεται η γη, σχίζεται το καταπέτασμα του Ναού, το σκότος τυλίγει την οικουμένη και νύχτα γίνεται η μέρα. Η τυραννίδα του θανάτου καταλύεται και αναπέμπονται τα σώματα των δεσμίων του Άδου. Ο θάνατος και ο διάβολος καταισχύνονται και ηττώνται κατά κράτος".

   Ο Αναπεσών λοιπόν είναι ο Κύριος εν τω μνήματι.

   Δίπλα Του η Μητέρα Του σαν να τον νανουρίζει, σαν να τον κανακεύει. Ίσως όμως να βλέπει με τα φωτισμένα μάτια της ψυχής της την ρομφαία που θα ξεσχίσει τα μητρικά της σπλάχνα. Γιατί δίπλα στον Χριστό εικονίζεται ο Άγγελος βαστάζων του φριχτού μαρτυρίου τα όργανα, τον σταυρό, το ακάνθινο στεφάνι, τους ήλους, το νεκροσέντονο.

Στην πίσω πλευρά του Επιταφίου "Η εις Άδου Κάθοδος".

Ο Χριστός γκρεμίζει και καταπατά τις θύρες και αδειάζει τα δώματα του Άδη. 

 Από τον Αδάμ και την Εύα ως τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο,

 οι Βασιλείς, οι Προφήτες, οι προ Χριστού Δίκαιοι  έλκονται από τον Αναστημένο Χριστό.

"Μηδείς φοβείσθω θάνατον. Ήλευθέρωσε γαρ ημάς ο του Σωτήρος θάνατος.

Έσβεσεν αυτόν απ' αυτού κατεχόμενος.

Εσκύλευσεν τον άδην ο κατελθών εις τον άδην.

Επίκρανεν αυτόν γευσάμενον της σαρκός αυτού.

Ο άδης επικράνθη...

Ανέστη Χριστός και νεκρός ουδείς επί μνήματος..."

*Μικρά αριστουργήματα οι εικόνες του Επιταφίου μας!!!

Η μοιραία συνοδοιπορία!!!

Δυο "κακούργοι"! Μια μοιραία συνοδοιπορία!

Καταδικάστηκαν και οι δύο στον διά σταυρού ή επί σταυρού θάνατον.

Τους απαγγέλθηκαν οι κατηγορίες και οι ποινές:

Ο πρώτος ένοχος θανάτου, ότι εαυτόν Υιόν του Θεού εποίησεν!

Ο δεύτερος ένοχος θανάτου, ότι πολλούς φονεύσας ελήστευσεν!

Πέρασαν και οι δυο τον προκαταρκτικό βασανισμό: 

ύβρεις, κολαφισμούς, το φοβερό φραγγέλιο.

Κουβάλησαν τα άθλια όργανα της καταδίκης τους, τους άτιμους σταυρούς.

Υπέμειναν το μαρτύριο της σταύρωσης.

Ο πρώτος διά την του κόσμου σωτηρίαν.

Ο δεύτερος δικαίως πάσχων, άξια γαρ ών έπραξεν απέλαβεν.

Ο πρώτος έστησε την γέφυρα της σωτηρίας.

Τα διεστώτα συνήψεν. 

Εις τούτο γαρ ελήλυθεν εις τον κόσμον.

Ο δεύτερος πρώτος διέβη την γέφυρα! 

Μια φράση έγινε κλειδί του Παραδείσου.

"Μνήσθητί μου, Κύριε, εν τη Βασιλεία Σου".

"Σήμερον μετ' εμού έση εν τω Παραδείσω".

Ο πρώτος μας χάρισε τη σωτηρία.

Ο δεύτερος μας υπέδειξε τον τρόπο.

Τον τρόπο που η χαρισμένη σωτηρία 

θα κερδηθεί απ' τον καθένα μας.

Ευλογημένη συνοδοιπορία!

Ευλογημένη συνάντηση στη γέφυρα 

που έστησε ο Σταυρός του Κυρίου μας!

Μακάρι κι εμείς να την διαβούμε!

"Κύριε, ο τον ληστήν συνοδοιπόρον λαβών, 

τον εν αίματι χείρας μολύναντα 

και ημάς συν αυτώ καταρίθμησον, 

ως αγαθός και φιλάνθρωπος".

*Η σκέψη μας απόψε στην αγάπη του Κυρίου μας, 

αλλά και σε όλους εκείνους που ως "κακούργοι" 

σε φυλακές και εξορίες και τόπους βασάνων 

ανεβαίνουν τον δικό τους Γολγοθά!

Ποιος ξέρει, μπορεί κάποιοι από αυτούς 

να έχουν ήδη πει το "Μνήσθητι!"

.

Βουλιαράτες

   Είμαι λίγο ανεπίκαιρη. Το κλίμα των ημερών είναι καθαρά εκκλησιαστικό, αλλά οι αναμνήσεις της πρόσφατης επίσκεψής μας στην περιοχή Αργυροκάστρου, αν δεν αποτυπωθούν εγκαίρως, θα ξεθωριάσουν. 

   Αναχωρώντας από το Αργυρόκαστρο προς την Κακαβιά απολαύσαμε τη διαδρομή στην ανοιξιάτικη κοιλάδα-οροπέδιο του Δρίνου. Τα χωριά της Δρόπολης σαν φωλίτσες στημένες στις πλαγιές των γύρω χαμηλών πλαγιών! Τα βουνά είναι άδενδρα -κληρονομιά θλιβερή ενός καθεστώτος που δεν σεβάστηκε ούτε τους ανθρώπους ούτε τη φύση. Η κοιλάδα ακαλλιέργητη! Αναρρωτιόμαστε γιατί. Ίσως επειδή τα εργατικά χέρια είχαν φύγει στην Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια, ίσως να μην έχουν γίνει τα αναγκαία αρδευτικά έργα.

   Λίγο πριν από τα σύνορα στρίβουμε δεξιά προς Βουλιαράτες. Διπλός ο σκοπός της επίσκεψής μας: Το Οικοτροφείο της Μητροπόλεως και το Κοιμητήριο των πεσόντων Ελλήνων στρατιωτών.

Ανηφορίζουμε προς το Οικοτροφείο. Ένα πέτρινο μεγάλο καλοσυντηρημένο κτίριο.

   Μας υποδέχεται η κ.Μαρία, η ψυχή, η ζωή, όλο το είναι του. Μια ύπαρξη που μας συνεπαίρνει με την αφοσίωσή της, με την πίστη της, με τη χαρά της!! Υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι! Όλη της η ζωή είναι αυτά τα κορίτσια κι αυτή η υπέροχη ζεστή φωλιά, το Οικοτροφείο της Μητροπόλεως Αργυροκάστρου που φιλοξενεί τριάντα περίπου κοπέλες από τη γύρω περιοχή καλύπτοντας όλες τους τις ανάγκες και τις σπουδές τους. Η κ.Μαρία είναι η μάνα τους!!!

    Η κ.Μαρία αριστερά

     Έχει προηγηθεί η βάπτιση πέντε κοριτσιών μόλις την προηγούμενη ημέρα μετά από έναν χρόνο περίπου κατήχησης. Οι νεοφώτιστες μαζί με τις αναδόχους τους, που είναι από τα μεγαλύτερα κορίτσια, μας υποδέχονται στο αρχονταρίκι τους με πρόσωπα που λάμπουν από τη χαρά και την Χάρη του μυστηρίου. "Ζούμε πρωτοχριστιανικές καταστάσεις" μας λέει η κ.Μαρία.

Όλος ο χώρος νοικοκυρεμένος και φιλόξενος μοσχομυρίζει αγάπη, φροντίδα, άγρυπνο ενδιαφέρον!

Το εκκλησάκι του Οικοτροφείου 

 Η αυλή του, περιποιημένη, με θέα των γύρω υψωμάτων

Μετά τα κεράσματα, συγκινημένοι από το έργο που επιτελείται εδώ, φεύγουμε για το Κοιμητήριο. Το είχαμε επισκεφθεί πριν είκοσι πέντε χρόνια. Ένας ιερέας βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή του είχε συντηρήσει το κοιμητήριο στα δύσκολα χρόνια της τυραννίας του Χότζα. Κάτω από τους ξύλινους σταυρούς με τα ονόματά τους αναπαύονταν οι πεσόντες Έλληνες στη νικηφόρα μάχη που έγινε στο ύψωμα του Αγίου Αθανασίου λίγο πιο πάνω από το χωριό την 1η Δεκεμβρίου του '40.
Μετά τη μάχη όλα τα σπίτια του χωριού άνοιξαν αγκαλιά φιλόξενη για τους στρατιώτες μας κι η γη άνοιξε κι αυτή αγκαλιά ανάπαυσης για τα σκοτωμένα παλικάρια μας. Κι έμειναν εκεί ως σήμερα, μακριά από τους δικούς τους.

Το ύψωμα του Αγίου Αθανασίου

 

Το κοιμητήριο, όπως είναι σήμερα,
φιλοξενεί Έλληνες στρατιώτες και από άλλες μάχες που έγιναν εκεί γύρω.

Στο εκκλησάκι του Κοιμητηρίου η ελληνική σημαία τυλίγει το οστεοφυλάκιο.

Τα ονόματα των νεκρών στρατιωτών μας. 

Άραγε για ποια Ελλάδα σκοτώθηκαν!

Συγχωρέστε με, εμείς οι σημερινοί (ανθ)Έλληνες 

δεν αξίζαμε τη θυσία τους...

Το μνημείο στην αυλή του Κοιμητηρίου

Πολλοί έρχονται από την Ελλάδα και καταθέτουν στεφάνια.

Το ζητούμενο ωστόσο είναι να καταθέσουμε κι εμείς, 

οι σύγχρονοι Έλληνες 

την αγάπη μας για την πατρίδα μας, 

όχι με πολεμικούς αγώνες και θυσίες,

αλλά με εθνική συνεννόηση, με δουλειά, 

με αξιοκρατία και με τιμή στην ιστορία μας.

   Λίγο πιο κάτω τα σύνορα της Κακαβιάς. Έχουν αρκετή κίνηση αλλά δεν καθυστερούμε.

   Περνάμε στα δικά μας δασωμένα πανέμορφα βουνά που μοσχοβολούν και λάμπουν κάτω από έναν πεντακάθαρο ουρανό. Αναλογίζομαι πώς τα σύνορα τραβηγμένα επί χάρτου κατά τα συμφέροντα των Μεγάλων χώρισαν και καθόρισαν την πραγματική ζωή των ανθρώπων. Η Πωγωνιανή με την Κακαβιά είναι λίγος δρόμος με τα πόδια, δυο γειτονικά χωριά με την ίδια ιστορία, τον ίδιο λαό, τα ίδια έθιμα, όλα ίδια, αλλά έγιναν δυο κόσμοι τόσο διαφορετικοί, τόσο απόμακροι, τόσο εχθρικοί, έτσι γιατί κάποιοι το αποφάσισαν...

Στο Αργυρόκαστρο

  Την περασμένη Πέμπτη είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε το Αργυρόκαστρο. Πανέμορφη, ιστορική, πετροκτισμένη πόλη τόσο κατηφορική που μπορεί τα θεμέλια ενός σπιτιού να βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο με την στέγη του μπροστινού του!!! 

   Η ιστορία του ακολουθούσε την ιστορία της Ηπείρου ως τους Βαλκανικούς πολέμους, οπότε ελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό, αλλά προσαρτήθηκε στο νεοϊδρυμένο κράτος της Αλβανίας (1913). Το 1914 οι κάτοικοί του απογοητευμένοι εξεγέρθηκαν και ανακήρυξαν την αυτόνομη αλλά πολύ βραχύβια Δημοκρατία της Βορείου Ηπείρου. Πάλι δόθηκε στην Αλβανία η περιοχή. Στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο η Αλβανία διαλύθηκε. Το Αργυρόκαστρο, οι Άγιοι Σαράντα και η Κορυτσά πόλεις σχεδόν αμιγώς ελληνικές υποδέχθηκαν τον ελληνικό στρατό κι έζησαν τρία χρόνια ελληνικότητας. Το 1919 επανιδρύθηκε η Αλβανία και τα εδάφη της Βορείου Ηπείρου πέρασαν πάλι στην κατοχή της. Στις 8 Δεκεμβρίου του '40 ο ελληνικός στρατός μπήκε στο Αργυρόκαστρο όπου έγινε δεκτός με απίστευτο ενθουσιασμό. Μετά από πέντε μήνες, όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την Ελλάδα, το Αργυρόκαστρο πέρασε στην ιταλική κατοχή και στη συνέχεια μετά την αποχώρηση των Ιταλών δόθηκε πάλι στην Αλβανία παρά την σφοδρή αντίδραση του ντόπιου πληθυσμού που ήταν ελληνικός στη συντριπτική του πλειοψηφία. Η κομμουνιστική περίοδος ήταν φρικτή, όπως για όλη την Αλβανία. 

    Το περίφημο κάστρο στο οποίο οφείλει το όνομά του, η ακρόπολη των τειχών του, είναι βυζαντινό, ανακατασκευασμένο από τον Αλή Πασά στου οποίου το πασαλίκι υπαγόταν η πόλη. Κατά μία παράδοση ονομάστηκε Αργυρόκαστρο από την Αργυρώ την κόρη του βυζαντινού άρχοντα της πόλης που γκρεμίστηκε από αυτό την ημέρα που οι Οθωμανοί κατέλαβαν την πατρίδα της.

Λίγες φωτογραφίες κάνουν τα πολλά λόγια για την ομορφιά του Αργυροκάστρου περιττά! 

 

   Το δικό μας ταξίδι  είχε έναν πολύ συγκεκριμένο προορισμό: την επίσκεψη στο ελληνικό σχολείο της Μητροπόλεως Αργυροκάστρου για κάποια εκδήλωση στην οποία είχαμε προσκληθεί. Ένα σχολείο αξιοζήλευτο και αξιοθαύμαστο στον αυλόγυρο του επιβλητικού νεοανεγερθέντος μητροπολιτικού ναού, αφιερωμένου στην Ανάσταση του Κυρίου.

Με την κ.Μέλπω, την διευθύντρια, την ψυχή του σχολείου,

 μπροστά στον καθεδρικό ναό της Αναστάσεως.

Ο ναός έχει αρχιτεκτονικά στοιχεία που θυμίζουν την Αγια-Σοφιά!

Στο εσωτερικό θα αρχίσει σύντομα η εικονογράφηση.

Το σχολείο μας υποδέχεται νοικοκυρεμένο, πεντακάθαρο, "ζεστό"!

Οι τάξεις ολοφώτεινες, στολισμένες με τις εργασίες των παιδιών.

Το αναγνωστήριο

Για τη Βιβλιοθήκη του Σχολείου πάσα προσφορά εκπαιδευτικών, 

λογοτεχνικών, εγκυκλοπαιδικών και λοιπών ωφέλιμων βιβλίων δεκτή!

Σ' αυτό το σχολείο θέλεις να είσαι μαθητής, 

θέλεις να είσαι δάσκαλος, 

θέλεις να είσαι έστω επισκέπτης!

Ο Μητροπολίτης Αργυροκάστρου, π. Δημήτριος, 

παλιός γνώριμος και πολύ σεβαστός κι αγαπητός φίλος, 

δεν έκρυβε τη χαρά του για τη συνάντησή μας. 

Πολλές οι δυσκολίες, πολλά τα προβλήματα,

τιτάνιος ο αγώνας,

αλλά και πλούσια η Χάρη του Θεού, πολλά τα θαύματα,

απίστευτη καρποφορία!

Μαζί μας και η κ.Χαρά, αφιερωμένη συνεργάτιδα με πολύ ενθουσιασμό και ζήλο!

Η πανσέληνος κάνει τη νύχτα μέρα και προσδίδει στο κάστρο ξεχωριστή μαγεία και ομορφιά!

   Η σύντομη επίσκεψή μας μας έδωσε πολλή χαρά, αλλά μας έθεσε και προ των ευθυνών μας. Έχουμε χρέος να βοηθήσουμε, κυρίως ηθικά, με τη φυσική μας παρουσία εδώ και τη συμπαράσταση στο έργο της Μητροπόλεως, κυρίως το εκπαιδευτικό και κατηχητικό. 

    Αν μας αξιώσει ο Θεός, θα επιστρέψουμε!

Ένας άνθρωπος του Θεού, π.Συμεών Κραγιόπουλος

     Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείτε να διαβάσετε το τευχίδιο-αφιέρωμα στον π.Συμεών που προσφέρθηκε στο εκκλησίασμα μετά το εξάμηνο μνημόσυνό του.
https://drive.google.com/file/d/0B1eXzBIyvRPTRTBhTC1fV09BVTNSM2h0UUVxUTJOTDhmcW9v/view?usp=sharing
     Μεταφέρω τον επίλογό του:
     "Είχα την ευκαιρία να γνωρίσω έναν Άνθρωπο. Έναν άνθρωπο του Θεού. Να δω τον Θεό στο πρόσωπό του. Στο πρόσωπό του είδαν τον Θεό αμέτρητοι άνθρωποι. Τώρα ο ίδιος βλέπει τον Θεό "πρόσωπον προς πρόσωπον". Τώρα παρακάθηται στο δείπνον της Βασιλείας του Θεού "συμπολίτης των αγίων και οικείος του Θεού" εκλεκτός και κεκλημένος "εις τους γάμους του Αρνίου", φορώντας το λαμπρό ένδυμα του γάμου που ετοίμαζε με τους αγώνες του σ΄όλη την επίγεια ζωή του. Κι εκεί κοντά στο θρόνο του Θεού θα συνεχίζει να μεριμνά για όλη την πνευματική του οικογένεια που εξακολουθεί να ζει "εν χώρα και σκιά θανάτου" στην "κοιλάδα του κλαυθμώνος", θα μεσιτεύει για τις ψυχές που η αγάπη του σμίλευε και θα τις βοηθεί με τον τρόπο πλέον που μόνο η ευσπλαχνία του Θεού γνωρίζει!".

Τιμωρημένη-οι! Γιατί;

   Δεν μπορώ να αντιπαρέλθω τον πειρασμό να γράψω για μια ακόμη φορά ένα σχόλιο-παράπονο για τον τρόπο τέλεσης της Θείας Λειτουργίας του Μεγάλου Βασιλείου από τους περισσότερους ιερείς. Αναφέρομαι και πάλι στην μη έκφωνη ανάγνωση των ευχών στην Αναφορά.
   Το μόνο που άκουσα σήμερα (χθες το πρωί) από τον ανεκτίμητο αυτό θησαυρό της λατρείας μας -είναι αυτές οι ευχές του Μεγάλου Βασιλείου ό,τι υψηλότερο και βαθύτερο με τη φώτιση του Θεού έχει διατυπωθεί ως λειτουργικό κείμενο- ήταν το "Λάβετε, φάγετε - Πίετε εξ αυτού πάντες..." κι από κει και πέρα ατελείωτα ααα και εεε και ιιι των ψαλτάδων που έσερναν κακοποιώντας τα το "Άγιος, άγιος" και το "Επί σοι χαίρει Κεχαριτωμένη" μη τυχόν και ακουστεί καμιά λεξη από τις ευχές που ο ιερέας πολύ βιαστικά και χαμηλόφωνα αναγίνωσκε.
   Αισθάνθηκα ότι ήμουν τιμωρημένη και αποκλεισμένη, καταδικασμένη να στερηθώ κάτι μεγαλειώδες στο οποίο ωστόσο είχα κληθεί να συμμετάσχω και να υποστώ κι έναν "ιεροψαλτικό" βιασμό.
   Ήθελα κυριολεκτικά να φωνάξω δυνατά: "Έλεος!!!!" Έφυγα από την εκκλησία άδεια, ταραγμένη και πολύ πικραμένη.
   Γιατί αποκλείεται ο λαός του Θεού από τον λειτουργικό παράδεισο; Μόνο για τους ιερείς έχει γραφτεί η Θεία Λειτουργία; Πώς να συμμετάσχουμε σε κάτι κρυφό κι ανείπωτο; Μαγικώ τω τρόπω;

Σαν αύριο, 10 Απριλίου 1821

Όλοι κλαύστε^. αποθαμένος

ο αρχηγός της Εκκλησιάς,

κλαύστε, κλαύστε^. κρεμασμένος

ωσάν νάτανε φονιάς... (Διον. Σολωμού)

Πώς μας θωρείς ακίνητος, πού τρέχει ο λογισμός σου

Τα φτερωτά σου όνειρα, γιατί στο μέτωπό σου

να μη φυτρώνουν, γέροντα, τόσες χρυσές ελπίδες

όσες μας δίδει η όψις σου παρηγοριές κι’ ελπίδες;

Τώρα σε βλέπει γίγαντα, πατέρα, η θάλασσά σου.

Το λείψανό σου το φτωχό, το ποδοπατημένο

τ’ ανάστησε η αγάπη μας, κι’ εδώ μαρμαρωμένο

θα στέκει ολόρθο, ακλόνητο και αιώνια θε να ζήση

νάναι φοβέρα αδιάκοπη σ’ ανατολή και δύση. (Αρ. Βαλαωρίτη)

Ο μαρτυρικός θάνατος του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄κλείνει το στόμα όσων επιπόλαια τον κατηγόρησαν πως δεν υποστήριξε την ελληνική επανάσταση. Η ευθύνη του για το ποίμνιό του που κυριολεκτικά ήταν στο στόμα των λύκων τον έκαμε επιφυλακτικό. Τον εαυτό του τον είχε ξεγράψει από την πρώτη στιγμή!

                                   (λεπτομέρεια από πίνακα του Νικηφόρου Λύτρα)

    Σε άρθρο που δημοσίευσε ο αείμνηστος καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Περικλής Βιζουκίδης με θέμα «Η Εκκλησία και ο ιερός αγών» αποκαλύπτεται ότι υπέγραφαν μεν ο πατριάρχης και οι συνοδικοί το αφοριστικό έγγραφο, «διότι ευρίσκοντο προ του φοβερού διλήμματος ή να αποδοκιμάσωσι και αφορίσωσι έργον άγιον και ιερόν εις ό και αυτοί ήσαν μεμυημένοι και συνεργάται ή να απολέσωσι όχι εαυτούς, άπαγε, περί αυτών ουδείς λόγος, ως το απέδειξαν ολίγον βραδύτερον, αλλά το ταλαίπωρον έθνος, εναντίον του οποίου θα εστρέφετο, ως ηπείλει, η σουλτανική οργή και λύσσα».  

Στη συνέχεια δε κατά τον καθηγητή Βιζουκίδη, την ίδια νύκτα μετά την υπογραφή του αφορισμού, ο πατριάρχης μαζί με τους δώδεκα συνοδικούς αρχιερείς κατέβηκαν στον πατριαρχικό ναό και σε ειδική μυστική τελετή, εν μέσω λυγμών και δακρύων έλυσαν και ακύρωσαν τον αφορισμό «επευλογούντες νοερώς τα όπλα των υπέρ πίστεως και Πατρίδος αγωνιζομένων αδελφών»!

Ας είναι αιωνία  η μνήμη του!

Σαν τα μικρά παιδιά

Ανακάλυψα μέσα μου ένα μικρό παιδί!

Αναπαύομαι ζωγραφίζοντας.

Παίζω με τα χρώματα!

Φτιάχνω τον κόσμο μου όπως τον θέλω:

χαρούμενο, ειρηνικό, ανέμελο!

Φαντάζομαι τα κελαηδήματα των πουλιών,

μια ακατάπαυστη δοξολογία!!

Τι σκέφτεσαι, καλή μου;

Θαλασσινά ξωκλήσια, 

μια διαχρονική σφραγίδα της ορθόδοξης Ελλάδας μας!

Πλατσουρίσματα!

 Η μικρή δεσποινίς

Λίγα λουλούδια, αν θέλεις, στείλε μου!

Βόλτα στην ακροθαλασσιά!

Ηλιόλουτρο!