Ευρυτανία 2

Πρωινό Κυριακής 25ης Σεπτεμβρίου, ευχάριστα δροσερό παρόλο που το θερμόμετρο δείχνει 4-5 βαθμούς. Εκκλησιαζόμαστε στους κοντινούς ναούς, της Παναγίας οι περισσότεροι και λίγοι στην Αγία Τριάδα, τον μητροπολιτικό ναό του Καρπενησίου. Βρεθήκαμε στον δεύτερο ναό κατά προτροπή της συμμαθήτριάς μου Μαρίας Δ. κατοίκου Καρπενησίου -με την οποία συναντηθήκαμε μετά από λίγες δεκάδες έτη- και καταθέτω στην αγάπη σας πως ήταν μια από τις πιο κατανυκτικές λειτουργίες με συμμετοχή πολλών νέων, με εξαιρετικούς ψάλτες και κυρίως με ευλαβείς λειτουργούς ιερείς οι οποίοι μάλιστα είπαν όλες τις ευχές εκφώνως.

Στο ξενοδοχείο μας περίμενε -καθυστερημένα- το πρωινό κατά παράκλησή μας. Πολύ καλό.

Αναχωρούμε ακριβώς στις 11.30 για την Μονή της Τατάρνας στην Λίμνη των Κρεμαστών. Δύσκολος δρόμος με άπειρες στροφές, αναβάσεις και καταβάσεις σε πλαγιές, αλλά...δεν περιγράφεται η ομορφιά! Όποιος επιχειρήσει αυτή τη διαδρομή, νομίζω, πως δεν την ξεχνάει ποτέ! Ο "Αρχάγγελός" μας οδηγεί πολύ προσεχτικά. Ακούμε διάφορα για το Καρπενήσι και την ιστορία του. Λεγόταν Οιχαλία και μάλλον η σύγχρονη ονομασία του δεν δικαιολογεί το Η που μας παραπέμπει σε νησί! Βλέπουμε ένα φιλμάκι για την ιστορική Μονή Τατάρνας προς την οποία κατευθυνόμαστε. Με ανέκδοτα, τραγούδια, πληροφορίες για τη Λίμνη των Κρεμαστών και τις φημισμένες της γέφυρες και πολλά άλλα ενδιαφέροντα κι ευχάριστα διανύουμε τα εξήντα δύσκολα χιλιόμετρα σε δύο περίπου ώρες. Λίγα μικρά χωριουδάκια κρεμασμένα στις ορθοπλαγιές θυμίζουν πως κάποτε αυτά τα βουνά είχαν ζωή. Τώρα είναι ελάχιστοι αυτοί που παραμένουν εδώ "φύλακες, ερημίτες". Ένα κοπάδι γιδοπρόβατα, μετρημένα συναπαντήματα με ΙΧ.

Στη 1.30 περίπου φθάνουμε έξω από τον περίβολο της Μονής. Ήδη έχουμε δει την περίφημη Λίμνη Κρεμαστών που δημιουργήθηκε από το μεγαλύτερο γαιόφραγμα της Ευρώπης. Τέσσερα ποτάμια, ο Αχελώος, ο Μέγδοβας ή Ταυρωπός, ο Αγραφιώτης κι ο Τρικεριώτης ενώνονται σ' αυτό το σημείο. Το φράγμα δημιούργησε μια τεράστια τεχνητή λίμνη χωρητικότητας 4.700.000.000 κ.μ.. Σχηματίζονται πανέμορφα φιορδ. Στο βάθος απέναντι η σύγχρονη γέφυρα της Τατάρνας για την οποία ο κατασκευαστής μηχανικός έχει πάρει πολλά διεθνή βραβεία. Μέσα στη λίμνη, της οποίας η στάθμη αυξομειώνεται ανάλογα με την ποσότητα των υδάτων, έχουν καταβυθιστεί περί τα είκοσι χωριά, πολλές καλλιεργήσιμες εκτάσεις, γεφύρια, εκκλησίες κτλ. Συντελέσθηκε μια αληθινή κοσμογονία με τη δημιουργία της. Κάπου εδώ κοντά είναι και η φοβερή τρύπα της Τατάρνας, η δολοφονική καταβόθρα των χρόνων της κατοχής και του εμφυλίου. Ας μην γράψουμε περισσότερα...

Χτυπάμε το κουδούνι. Ο π.Δαμασκηνός καθυστερεί να μας ανοίξει. Μόνος πια, ένας σχετικά ηλικιωμένος μοναχός, πρέπει να φροντίσει για όλα. Ο Ηγούμενος της Μονής, ο γνωστός π.Δοσίθεος νοσηλεύεται στο Καρπενήσι. Κοντά του, τον υπηρετεί ο τρίτος μοναχός της Μονής. Ο π.Δοσίθεος είναι γνωστός ανά το πανελλήνιο από τα βιβλία του και τις παρουσιάσεις του στην τηλεόραση. Είναι λόγιος, πολύ ευχάριστος και στην ομιλία και στη γραφή του, και περίφημος μάγειρας. "Θέλω να πιω όλο το Βόσπορο", "Οψοποιών μαγγανείαι" τα πιο γνωστά του συγγράμματα, αλλά και πλήθος άλλων που τα βρίσκουμε στο εκθετήριο της Μονής. Η μονή, όπως τη βλέπουμε σήμερα είναι ένα σύγχρονο κτίσμα του 1969. Η ιστορία της όμως χάνεται στα βάθη των αιώνων. Το 1111 θεωρείται το έτος κτίσης της πρώτης Μονής της Παναγίας σ' αυτόν τον τόπο. Έχουμε μαρτυρίες για το Παλιομονάστηρο ή Βασιλομονάστηρο της Παναγίας. Μάλιστα η Αγία Θεοδώρα, η Βασίλισσα της Άρτας, το ενίσχυσε πολύ και συνέδεσε το όνομά της με αυτό. Από τα χρόνια της Θεοδώρας χρονολογείται και το πιο πολύτιμο κειμήλιο της Μονής, η εικόνα της Άκρας Ταπεινώσεως, ψηφιδωτή με τις ψηφίδες σε μέγεθος καρφίτσας, έργο πραγματικά θαυμαστό και ανεκτίμητης αξίας! Αλλεπάλληλες καταστροφές, χρόνια πλούτου της Μονής και χρόνια δίσεχτα, συμμετοχή στους αγώνες για ελευθερία, κέντρο κλεφτών κι αρματολών φυσικές καταστροφές από κατολισθήσεις, πυρπολήσεις και δηώσεις, αλλά και θαυμαστές επανακατασκευές συνθέτουν την πολυτάραχη ιστορία της Μονής που είναι μια εν σμικρώ αναπαράσταση της ελληνικής ιστορίας στα βάθη των αιώνων. 

Προσκυνούμε στο Καθολικό που είναι αφιερωμένο στο Γενέσιο της Θεοτόκου. Στο μπαλκόνι μπροστά από το Καθολικό φωτογραφίζουμε τη λίμνη που είναι ένα χάρμα οφθαλμών. Είμαστε πολύ τυχεροί γιατί η ημέρα είναι ιδιαίτερα λαμπρή και πεντακάθαρη. 

Εξελίσσεται και μια συγκινητική αποκάλυψη. Ο π.Δαμασκηνός ήταν συμμαθητής του φίλου μας του Νίκου από τον Άγιο Γεώργιο. Δάκρυα και αγκαλιές και αναμνήσεις παιδικών και εφηβικών χρόνων, δυσκολιών, μιας ζωής που δεν μπορούμε να φανταστούμε. Τρεις ώρες περπατούσε για το σχολείο ο π.Δαμασκηνός κάθε μέρα, μέσα στα βουνά, τα χιονισμένα το χειμώνα, τα παγωμένα, τα πλημμυρισμένα ρέματα, το φόβο των ζώων. Ποια δυσκολία των σύγχρονων ελληνόπουλων μπορεί να σταθεί δίπλα σ' αυτήν; Χώρια η πείνα και η φτώχεια στα μεταπολεμικά χρόνια σ' αυτήν εδώ την περιοχή που βγήκε κατεστραμμένη από τον πόλεμο και τον εμφύλιο. 

Κερνιόμαστε λουκουμάκι και νεράκι και μαζευόμαστε στο Σκευοφυλάκιο της Μονής όπου μας ξεναγεί ο π. Δαμασκηνός. Ό,τι υπάρχει έχει διασωθεί από μοναχούς, αλλά και από χωριανούς των γύρω χωριών που σε κάθε κίνδυνο καταστροφής έτρεχαν να περισώσουν τους θησαυρούς της Μονής. Αυτοκρατορικά χρυσόβουλα, πατριαρχικά σιγίλια, χειρόγραφα, εικόνες, χρυσοκέντητα άμφια και επιτάφιοι, λειτουργικά σκεύη, σταυροί, πόρπες και η περίφημη ψηφιδωτή εικόνα της Άκρας Ταπείνωσης. 

Μπροστά στο Σκευοφυλάκιο, στο Εκθετήριο σκαλώνουμε για να αγοράσουμε τα ενδιαφέροντα βιβλία του π.Δοσίθεου και άλλα τινά, φωτογραφιζόμαστε μπροστά στην υπαίθρια τραπεζαρία και αναχωρούμε. Λίγο πιο πέρα κάνουμε ολιγόλεπτη στάση σε μια θέση θέας για  φωτογραφίες και βινετοσκοπήσεις. Το θέαμα... "δεν υπάρχει"!!!!

Η σύγχρονη γέφυρα της Τατάρνας

Στο λεωφορείο πάλι κι αρχίζουμε την πολύστροφη ανάβαση. Μας περιμένει στο χωριό Κρέντης η ταβέρνα "Το Επίλεκτον".

Να βρίσκεις έτοιμο φαγητό -έστω και όχι τόσο επίλεκτο- στη μέση του πουθενά δεν είναι αυτονόητο ούτε ευκαταφρόνητο... προσέξτε, μη γκρινιάζετε, καλομαθημένοι αστοί!!! 

Συνεχίζουμε μετά το φαγητό το δρόμο προς Καρπενήσι. Ψάλλουμε τον Εσπερινό της εορτής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Θαρρείς ο δρόμος μίκρυνε. Μας περιμένει λίγη ξεκούραση στο ξενοδοχείο. 

Ακολουθεί ένα πολύ ευχάριστο μουσικό βραδινό στην τραπεζαρία του ξενοδοχείου. Μας το ετοίμασε και μας το πρόσφερε το ζεύγος Μπαργιώτα. Ο Σάκης με την κιθάρα του, ο Ευθύμης, ο Νίκος, ο Αντώνης κυρίως τραγουδιστές και όλοι εμείς βέβαια σε ποικίλο ρεπερτόριο, με κρασάκι, τυράκια κτλ. κερασμένα από τον Μπαργιώτα που κίνησε γη και ουρανό για να τα προμηθευτεί  και όμορφα σερβιρισμένα από πρόθυμες κυρίες της συντροφιάς μας με ιθύνουσα την ακούραστη Ευανθία. Όμορφη, κεφάτη βραδιά που λήγει στις 11.00 ακριβώς, για να μην ενοχλούμε τους άλλους ενοίκους του ξενοδοχείου. Ευχαριστούμε θερμά!

Καλοδεχούμενος ο ύπνος!   (Συνεχίζεται)

 

Ευρυτανία 1

 

Στο κέντρο του κορμού της ελληνικής επικράτειας βρίσκεται ο πιο ορεινός νομός της πατρίδας μας, θα έλεγα και ο πιο όμορφος! Μας αξίωσε ο Θεός κι η Παναγία, που ιδιαίτερα τιμάται σε δυο πολύ ξεχωριστά προσκυνήματα, να τον επισκεφθούμε. Μας χαρίστηκε μάλιστα κι ένας υπέροχος καιρός που έκανε την εκδρομή μας ακόμα πιο όμορφη και βέβαια ασφαλή.

Αναχώρηση από τη Θεσσαλονίκη το Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου πάντα με το πρακτορείο Λιότσης. Οδηγός μας ο Μιχαήλ ο "Αρχάγγελος" και συνοδός του πρακτορείου η πρόσχαρη και ολοπρόθυμη κ.Λουΐζα. "Κατηφορίζουμε" προς Λαμία. 

Ακούμε τον Όρθρο της Αγίας Θέκλας και του Αγίου Σιλουανού. Έχουμε τους δικούς μας ψάλτες, Ευθύμη και Αντώνη, που θα μας "τα ψάλλουν" τακτικά. Με ευχάριστα και ωφέλιμα ακούσματα και δυο στάσεις έξω από τη Λάρισα και τη Λαμία φθάνουμε στην όμορφη λουτρόπολη Υπάτη κι από εκεί σκαρφαλώνουμε στη βόρεια πλευρά της Οίτης για να βρούμε τη Μονή Αγάθωνος. Η Μονή σεμνύνεται να φιλοξενεί το άφθαρτο λείψανο του μοναχού της Βησσαρίωνα που μόλις πριν από ένα μήνα αγιοκατατάχθηκε από την Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Φιλοπτωχότατος και ασκητικός, αγαπημένος και πολυσέβαστος σε όλη τη Φθιώτιδα, κέρδισε τον αμαράντινο στέφανο της θείας δόξης. Το μοναστήρι αφιερωμένο στην Παναγία, πνιγμένο στο πράσινο και τις βιγόνιες, με τον πολύ χαρακτηριστικό Γολγοθά στην αυλή, αλλά και τον οικολογικό του χαρακτήρα (φιλοξενεί Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο οποίο προβάλλεται η χλωρίδα και πανίδα της Οίτης, έχει εκτροφείο άγριων πουλιών, ειδικό χώρο για τη φιλοξενία παγωνιών και περιφραγμένο χώρο 1200 στρεμμάτων όπου έχουν καταφύγει πολυάριθμα ελάφια) συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών και είναι το αγαπημένο της Φθιώτιδας. 

Προσκυνούμε και αναχωρούμε για τον Άγιο Γεώργιο στις παρυφές του Τυμφρηστού, το χωριό του φίλου μας Νίκου, ο οποίος με τη σύζυγό του Δέσποινα μας υποδέχονται περιχαρείς. Προσκυνούμε στον ναό του Αγίου Γεωργίου και ανηφορίζουμε προς το σπίτι τους, το πατρικό του Νίκου, πρόσφατα και πολύ όμορφα ανακαινισμένο. Κερνιόμαστε κέικ, κουραμπιεδάκια, σοκολατάκια, παγωτίνια, αναψυκτικά, χαιρόμαστε κι εμείς με την αγνή χαρά τους και φεύγουμε λίγο πιεσμένοι από τον χρόνο. Άλλοι ανεβαίνοντας και άλλοι κατεβαίνοντας (πώς γίνεται αυτό;) βγαίνουμε στην Πλατεία του χωριού που έχει δύο αξιοθέατα: Μια μεγάλη γλυπτή σύνθεση που παριστάνει τον Αχιλλέα πάνω στο άρμα του κι ένα στρατιωτικό αεροπλάνο!

Έχει περάσει αρκετά η ώρα! Κι αν εμείς θέλουμε να το ξεχάσουμε, μας το θυμίζει το στομάχι μας. Φεύγουμε για το Χάνι του Πανέτσου όπου μας περιμένουν τα περίφημα(;) κεφτεδάκια του και άλλες ενδιαφέρουσες προτάσεις. Δίπλα στον Σπερχειό, μέσα στη ρεματιά με τα πλατάνια η τοποθεσία του μαγαζιού μας ξεκουράζει. Εξάλλου από δω και πέρα, το πράσινο και η μοναδικής ομορφιάς ελληνική ορεινή φύση θα πληρώσει τους οφθαλμούς, το νου, την ψυχή μας...! Δεν περιγράφεται η ομορφιά των τοπίων! Πράσινο σε όλες τις αποχρώσεις! Φαντάσου αυτόν τον τόπο το φθινόπωρο με τις αποχρώσεις του κίτρινου, του κόκκινου, του καφετιού, φαντάσου τον το χειμώνα χιονισμένο, φαντάσου τον την άνοιξη με τα ολόφρεσκο πράσινο!!!!

Το πρόγραμμά μας είχε και μια επίσκεψη στο Δίκαστρο, λίγα χιλιόμετρα πιο πάνω! Δύσκολο να χωρέσει! Η επίσκεψη έγινε τελικά μόνο από τους άμεσα ενδιαφερόμενους Αντώνη, Σταυρούλα και Κώστα με την ευγενική προσφορά του ΙΧ από τον Νίκο και τη Δέσποινα. Στο καταπράσινο χωριό, που είναι χωμένο μέσα στις βουνοπλαγιές  και  όπου σήμερα παραμένουν (το χειμώνα) ελάχιστοι ηλικιωμένοι, υπηρέτησε ως παπαδάσκαλος ο Γρηγόριος Παπαδημητρίου προπάππους των Αντωνίου και Σταυρούλας. Ανακαίνισε τη δεκαετία του 1920 τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου, το ναό του χωριού, και μνημονεύεται το όνομά του πάνω στην αναμνηστική πλάκα. Όσοι τον γνώρισαν τον θυμούνταν με πολύ σεβασμό και αγάπη.

Μετά το φαγητό κάνουμε στάση για καφέ στο χωριό Τυμφρηστός. Ήδη έχουν αρχίσει οι ανηφορικές στροφές, οι κλειστές "φουρκέτες". Το καφέ με το μπαλκόνι θέας έχει κλείσει. Λίγοι είναι πια οι περαστικοί μετά τους καλοκαιρινούς μήνες με το πλήθος των επισκεπτών. Ωστόσο βρίσκουμε ένα άλλο καφενείο, ενισχύουμε τον οργανισμό μας με λίγη καφεΐνη και επιβιβαζόμαστε στο λεωφορείο για να διανύσουμε το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής μας μέχρι το Καρπενήσι. Λίγα τα χιλιόμετρα, πολλές οι στροφές, υπέροχη η θέα των βουνών. Μπαίνουμε ολοένα πιο βαθιά στην αγριάδα των βουνών, στην ομορφιά τους που σαγήνευε τους ανθρώπους τους. Μου 'ρχονται στο νου οι στίχοι του Κώστα Κρυστάλλη: 

"...Μπεζέρισα νὰ περπατῶ στοῦ κάμπου τὰ λιοβόρια.
Θέλω τ᾿ ἀψήλου ν᾿ ἀνεβῶ ν᾿ ἀράξω θέλω, ἀητέ μου,
μέσ᾿ στὴν παλιά μου κατοικιά, στὴν πρώτη τὴ φωλιά μου,
Θέλω ν᾿ ἀράξω στὰ βουνά, θέλω νὰ ζάω μ᾿ ἐσένα.
Θέλω τ᾿ ἀνήμερο καπρί, τ᾿ ἀρκούδι, τὸ πλατόνι,
καθημερνή μου κι ἀκριβὴ νὰ τἄχω συντροφιά μου.
Κάθε βραδούλα, κάθε αὐγή, θέλω τὸ κρύο τ᾿ ἀγέρι
νἄρχεται ἀπὸ τὴν λαγκαδιά, σὰν μάνα, σὰν ἀδέρφι
νὰ μοῦ χαϊδεύει τὰ μαλλιὰ καὶ τ᾿ ἀνοιχτά μου στήθη.

Θέλω ἡ βρυσούλα, ἡ ρεματιά, παλιὲς γλυκές μου ἀγάπες
νὰ μοῦ προσφέρνουν γιατρικὸ τ᾿ ἀθάνατα νερά τους.
Θέλω τοῦ λόγγου τὰ πουλιὰ μὲ τὸν κελαϊδισμό τους
νὰ μὲ κοιμίζουν τὸ βραδύ, νὰ μὲ ξυπνοῦν τὸ τάχυ.
Καὶ θέλω νἄχω στρῶμα μου, νἄχω καὶ σκέπασμά μου
τὸ καλοκαίρι τὰ κλαδιὰ καὶ τὸν χειμώ᾿ τὰ χιόνια.

Κλωνάρια ἀπ᾿ ἀγριοπρίναρα, φουρκάλες ἀπὸ ἐλάτια
θέλω νὰ στρώνω στοιβανιὲς κι ἀπάνου νὰ πλαγιάζω,
ν᾿ ἀκούω τὸν ἦχο τῆς βροχῆς καὶ νὰ γλυκοκοιμιέμαι...

Παρακαλῶ σε, σταυραητέ, γιὰ χαμηλώσου ὀλίγο
καὶ δῶσ᾿ μου τὲς φτεροῦγες σου καὶ πάρε με μαζί σου,

πάρε με ἀπάνου στὰ βουνά, τὶ θὰ μὲ φάῃ ὁ κάμπος!"

Αν έχεις ζήσει στα βουνά, η καρδιά σου, η ψυχή σου έχει γίνει αλλιώτικη... και πάντα τα λαχταρά και τα αναπολεί. Εμείς τρεις μέρες τα επισκεφθήκαμε και...φυτεύτηκαν, θαρρείς στην καρδιά και στο νου μας.

Μπαίνουμε στο Καρπενήσι γύρω στις 6.30. Όμορφο, περιποιημένο! Μας περιμένει το ξενοδοχείο  "Άνεσις" λίγο πιο μπροστά από την Πλατεία. Καλόγουστο, λιτό, καθαρό. Τακτοποιούμαστε στα δωμάτια που έχουν τα περισσότερα θέα στην απέναντι βουνοπλαγιά με τα ελάτια. Μπροστά μας, χαμηλά, ένα μεγάλο μέρος της πόλης. Τα σπίτια ανακαινισμένα και φροντισμένα. Λίγη ανάπαυση και για τους πιο πολλούς βραδινή βόλτα στην Πλατεία. Υπάρχει αρκετός κόσμος, όσο κρατάει ο καιρός, που για το χατίρι μας έχει πολύ μαλακώσει.    (Συνεχίζεται)