Τετάρτη 21 Αυγούστου 2024
Έχουμε πολλά κι ενδιαφέροντα και σήμερα να προφθάσουμε. Πρώτο και σημαντικότερο: η επίσκεψη μας στο ναό της Αγίας Σοφίας! (Τώρα είναι τέμενος, αλλά για μας παραμένει ο ναός-σύμβολο). Θέλουμε να είμαστε εκεί μόλις ανοίξει, να προλάβουμε τα πολλά γκρουπ των τουριστών για να μην καθυστερήσουμε. Πράγματι αναχωρούμε από το ξενοδοχείο στις 8.15. Κατηφορίζουμε προς τον Κεράτιο, περνάμε απέναντι στο Eminonu και παίρνουμε τον παραλιακό δρόμο που ακολουθεί την ακτογραμμή του Sarayburnu. Είμαστε ακριβώς κάτω από το Topkapi το μεγάλο παλάτι του Μωάμεθ, το πρώτο των Σουλτάνων. Αυτός ο δρόμος λέγεται Kenedy Avenue και περνάει μπροστά από τα υπολείμματα του Βυζαντινού Παλατιού του Βουκολέοντος, το οποίο θα ήταν κάπως έτσι:
«Κάποτε αλητήριοι και συρφετός επαναστάτησαν εναντίον του Ιουστινιανού στη λεγόμενη Στάση του Νίκα, την οποία με λεπτομέρειες διηγήθηκα στο έργο μου «υπέρ των πολέμων Ιουστινιανού». Αποδεικνύοντας δε ότι δεν εστράφησαν μόνο εναντίον του βασιλέα αλλά και εναντίον του Θεού αυτοί οι ακατονόμαστοι τόλμησαν να πυρπολήσουν την εκκλησία των Χριστιανών, αυτήν που οι Βυζαντινοί ονόμασαν Σοφία του Θεού. Και παραχώρησε ο Θεός να διαπράξουν αυτήν την ασέβεια προγνωρίζοντας πόσο περικαλλές επρόκειτο αυτό το ιερό να ξαναστηθεί. Η εκκλησία λοιπόν ολόκληρη κατακαμένη, απανθρακωμένη κείτονταν… (του Κωνσταντίνου ο πρώτος ναός). Ο Βασιλέας τότε χωρίς να υπολογίσει καθόλου τα έξοδα με βιάση άρχισε την ανοικοδόμηση του ναού κι έφερε τους καλύτερους τεχνίτες όλης της οικουμένης. Τον Τραλλιανό Ανθέμιο που ήταν πολύ καταρτισμένος μηχανικός, ανώτερος από τους συγχρόνους του και τους παλιότερούς του, που συμμερίστηκε το όραμα και την σπουδή του Βασιλέα κι έγινε ο διευθύνων του έργου, μαζί μ΄ έναν ακόμη μηχανικό τον Ισίδωρο με καταγωγή από την Μίλητο, που ήταν κι αυτός πολύ μυαλωμένος και κατάλληλος γι’ αυτό το εγχείρημα. Και ήταν κι αυτό ένα σπουδαίο προσόν του Βασιλέα, να ξέρει να διαλέγει τους κατάλληλους ανθρώπους. Κι έγινε αυτή η εκκλησία ένα πανέμορφο θέαμα γι’ αυτούς που την αντίκρυζαν πέρα από κάθε προσδοκία και γι’ αυτούς που άκουγαν γι’ αυτήν, κάτι απίστευτο. Χτίστηκε με ουράνιο ύψος και φαίνεται σαν να χαιρετάει από ψηλά όλη την Πόλη, η οποία σαν να της ανήκει, και την στολίζει με την ομορφιά της και την αγναντεύει από θέσεως υπεροχής και περιωπής. Το πλάτος και το μήκος της είναι τεράστια. Και κουβαλάει πάνω της με κάποια περηφάνεια αμύθητα κάλλη. Παρά τον όγκο της είναι κομψή και κρατάει την αρμονία του μέτρου. (προστέθηκαν προσκτίσματα που αλλοίωσαν την εξωτερική της όψη). Δεν έχει τίποτα υπερβολικό, αλλά και τίποτα λειψό, γιατί είναι πολύ ανώτερη από τα συνηθισμένα αλλά και πολύ κόσμια χωρίς να φθάνει στην υπερβολή. Και καταυγάζεται από αμέτρητες ηλιαχτίδες που νομίζεις πως δεν έρχονται στον χώρο από έξω, αλλά θαρρείς πως πηγάζουν μέσα από τον ιερό αυτό τόπο και περιχύνονται σ’ αυτόν. Το πρόσωπο του ναού κοιτάζει προς τα επάνω προς τον νοητό ήλιο για να ιερουργούνται μέσα σ’ αυτόν άρρητες λειτουργίες και προσφορές προς τον Θεό………………Κάθε φορά που μπαίνει κάποιος σ΄ αυτόν τον ναό να προσευχηθεί αισθάνεται αμέσως πως αυτό το έργο δεν έχει κατορθωθεί με ανθρώπινη δύναμη και τέχνη αλλά με θεϊκό άγγιγμα. Ο νους του ανθρώπου ανεβαίνει προς τον Θεό και χάνεται στα ουράνια κι αισθάνεται πως δεν είναι μακριά του ο Θεός αλλά κάπου εκεί κοντά κινείται, όπου Αυτός θέλει. Κι αυτό δεν συμβαίνει μόνο μια φορά στο πρώτο αντίκρισμα, αλλά κάθε φορά που μπαίνει κανείς στον ναό και πάντα μένει εκστατικός σαν να είναι η πρώτη φορά. Αυτό το θέαμα δεν το χόρτασε ποτέ κανείς, αλλά όσο βρίσκονται οι άνθρωποι μέσα στο ναό απολαμβάνουν τα ορώμενα κι όταν απομακρύνονται δεν χορταίνουν να μιλούν και να χαίρονται γι΄ αυτά που είδαν. Είναι αδύνατον να απαριθμήσει και να περιγράψει κανείς με ακρίβεια τα κειμήλια του ναού, και τα διακοσμητικά και τα αναθήματα από χρυσό κι ασήμι και πολύτιμους λίθους, όσα ο Ιουστινιανός ο Βασιλέας προσέφερε. Ένα μόνο θα πω και νομίζω πως φτάνει για να τεκμηριώσει αυτό που μόλις έγραψα. Ο αβέβηλος χώρος του ιερού, ο μόνο στους ιερείς βατός και προσιτός, αυτός που καλείται ιερό θυσιαστήριο, είχε πάνω του τέσσαρες μυριάδες λίτρα ασημιού!..."
Μπορούμε να μπούμε μόνο στον γυναικωνίτη του ναού από πλαϊνή είσοδο. 25 ευρώ το εισιτήριο. Δεν μπαίνουμε όλοι. Αρκετοί την έχουμε επισκεφθεί στο παρελθόν και την έχουμε απολαύσει σε όλο της το μεγαλείο. Στον γυναικωνίτη μπορούμε να δούμε τα ψηφιδωτά, ιδίως εκείνη την υπέροχη Δέηση με τις γλυκύτατες μορφές.
Αγία Σοφία 537μ.Χ.
Ο
Ιουστινιανός λαμπροφορεμένος, με τη συνοδεία του, μπαίνει στο νεόκτιστο
μεγαλειώδη ναό. Δεν υπάρχουν λόγια. "Νενίκηκά σε, Σολομών!" αναφωνεί.
"Τούτου
του θεάματος ουδείς έλαβε πώποτε κόρον, αλλά παρόντες μεν άνθρωποι τοις
ορωμένοις γεγήθασι, απιόντες δε τοις υπέρ αυτού διαλόγοις αποσεμνύνονται. Εν
αυτώ ο νους προς τον Θεόν επαιρόμενος αεροβατεί, ου μακράν που ηγούμενος αυτόν
είναι..." γράφει ο Προκόπιος.
Η Αγιά Σοφιά για εννιά αιώνες
είναι η καρδιά της αυτοκρατορίας, είναι το καμάρι των Βυζαντινών, είναι η
λαμπρή τους δόξα.
Δεν είναι μόνο ένας ναός, ο πιο
ξακουστός, ο πιο περίτεχνος, το άφθαστο κάλλος.
Είναι μια αγκαλιά και μια
μάνα που χωράει όλη τη βυζαντινή αυτοκρατορία κι όλη την πολιτική και
εκκλησιαστική ιστορία της...!
Αγία Σοφία 1453
μ.Χ.
Κλειστή η Μεγάλη εκκλησιά! Την έχουν μολύνει οι ενωτικοί με τα συλλείτουργά τους με τους παπικούς. Κλειστές και οι καρδιές των πολιορκημένων! Ελπίδα δεν απόμεινε καμιά.
Τα τείχη τρέμουνε από τα φοβερά
κανόνια κι όπου οι μπομπάρδες τα χτυπούν χάσκουνε τρύπες και γκρεμίδια.
Την πρόταση του Αμηρά για την
παράδοση της πόλης την αντιγύρισε ο Κωνσταντίνος μ' εκείνο το περήφανο κι
ηρωικό συνάμα: "Το την Πόλιν σοι δούναι ούτ' εμόν, ούτ΄άλλου
τινός..."
Μα έκαμε και κάτι ακόμα ο
Κωνσταντίνος. Μια τελευταία λειτουργία στην εκκλησιά του γένους την
παραπονεμένη. Ζήτησε απ' όλους να ξεχάσουν έχθρες και φανατισμούς. Αυτή η ώρα η
έσχατη, θέλει μια προσευχή κοινή, θέλει μία ψυχή και μια φωνή, θέλει ένα δάκρυ,
ένα γονάτισμα και μια θερμή συγχώρηση.
Κι ανοίγει πάλι η πόρτα της Αγια
Σοφιάς και δέχεται λαό και πατριάρχη, δέχεται μοναχούς που μέχρι χθες τον
Πάπα καταριούνταν και τους ενωτικούς, δέχεται αυλικούς και κουρελήδες,
δέχεται και τον Κωνσταντίνο τον Δραγάση πού ΄χει του μελλοθάνατου αποδεχτεί την
κολασμένη μοίρα...
Η τελευταία λειτουργία. Δεν έχει
την πρωτινή την έπαρση, το μεγαλείο, τη φαντασμαγορία...
Μόλις που ακούγονται οι
ψαλμουδιές και οι δεήσεις. Περνούνε στις καρδιές, θαρρείς, όχι απ΄ τα αυτιά,
αλλά απ΄τα δακρυσμένα μάτια. Τώρα, στην ώρα τη στερνή, αναλογίζονται τις
αμαρτίες και τα πάθη, τώρα που όλοι γεύονται τον θάνατο...!
"Ελέησέ μας, Κύριε! κάμε το
θαύμα Σου!"
Το 'καμε κιόλας, τους ένωσε, τους
έδωσε το Σώμα και το Αίμα Του, τους ετοίμασε για το τέλος...!
Σε λίγες ώρες πάλι η Αγιά Σοφιά
γίνεται το στερνό το καταφύγι! Χιλιάδες τρέχουνε σ' αυτήν, στην
αγκαλιά, στη μάνα, όταν ακούγεται η φριχτή κραυγή "Η Πόλις μας
εάλω"! Για νά βρουνε κι εδώ θάνατο και σφαγή...!
Κι έγινε η Μεγάλη Εκκλησιά, εννιά
αιώνων σύμβολο και δόξα των Βυζαντινών, έγινε θρύλος πονεμένος και
...τζαμί, το πιο αγαπημένο των Αγαρηνών.
Ayia Sofia 2023
Για πανηγύρι στην Ayia Sofia
ετοιμάζονται οι νικητές των εκλογών των τουρκικών. Απ΄ όλα τα
τεράστια τζαμιά και τα πολυτελή παλάτια αυτήν διαλέγουν. Αυτήν τιμούν και
σέβονται. Δεν τους πειράζει να τη λεν Ayia Sofia!!!! Στη γλώσσα τους αυτές οι
λέξεις δεν υπάρχουν! Είναι η απόδειξη η τρανή πως τούτοι εδώ είναι κατακτητές,
αλλόθρησκοι και βάρβαροι εχθροί, πως με των οπλών την ισχύ και της σκληρής
φυλής τους την ακμή εσάρωσαν τα πάντα...
Και γίνεται η Αγια Σοφιά πάλι και
πάλι στους αιώνες, είτε για τους Ρωμιούς -πού ΄χουν το πρώτο το δικαίωμα-
είτε για τους κατακτητές -πού 'χουν τη δύναμη και την αλαζονία- γίνεται τόπος
λατρείας, δέησης θερμής κι ευχαριστίας, θρύλος και μάνα κι αγκαλιά!
Βγαίνουμε από την Αγία Σοφία και μαζευόμαστε για να μετρηθούμε. Είμαστε όλοι! (Σήμερα όλο θα μετριόμαστε). Ανεβαίνουμε στο τραμ για να κατεβούμε μπροστά στην κεντρική είσοδο του Kapali carsi. Είναι αρκετά γεμάτο. Κατεβαίνουμε στη δεύτερη στάση. (μετριόμαστε). Μπαίνουμε στην αγορά από την πύλη Beyazit και απολαμβάνουμε αυτήν την αίσθηση του ανατολίτικου παζαριού! 3600 καταστήματα που πουλάνε ό,τι βάζει ο νους, κυρίως αναμνηστικά τουριστικά είδη, πιάτα διακοσμητικά σε άπειρα φανταστικά σχέδια κυρίως λουλουδιών, φαναράκια, χρυσά με τα κιλά (μπορεί και με τους τόνους), χαλιά, αληθινά αριστουργήματα, δερμάτινα, τσάια, μπαχαρικά, μαντήλες, πετσέτες! Ακούγονται ελληνικά, μόλις μας πάρουν χαμπάρι! Όλοι πρόθυμοι να μας κεράσουν ένα τσάι, να μας πιάσουν στην κουβέντα, ν' αρχίσουν τα παζάρια. Πόσο κάνει; 1000 λίρες αυτοί - 200 εμείς - 800 εκείνοι -πάμε να φύγουμε -Γιώργο, έλα 400 και κλείσαμε! Κάπως έτσι γίνεται το αλισβερίσι και είναι μια πραγματική εμπειρία ζωής πέρα από το τι θα αποφασίσει κανένας να αγοράσει!
Μπαίνουμε και στο Misiri Carci. Εδώ επικρατούν τα τρόφιμα και μάλιστα τα μπαχαρικά σε μεγάλες ποσότητες, τα λουκούμια, οι παστουρμάδες, τα διάφορα τσάγια, τα αποξηραμένα λαχανικά σαν τεράστια περιδέραια, κτλ, όλα σε μεγάλες ποσότητες και προκλητικά εκτεθειμένα. Κι αυτή είναι μια ωραία εμπειρία, ειδικά για τους μερακλήδες της μαγειρικής.
Ο κόσμος δεν είναι πολύς. Είμαστε άνετα. Το ταξίδι μας σε ήρεμα νερά. Απολαμβάνουμε τη θέα της Πόλης και από την πλευρά της Προποντίδας, Top kapi, Αγια-Σοφιά και Αγία Ειρήνη! Βλέπουμε και τα ασιατικά παράλια, το Kadikoy, την Χαλκηδόνα, την πόλη των τυφλών. Η ασιατική παραλία έχει πολλά και πολύ περιποιημένα πάρκα. (Εννοείται δεν τα βλέπουμε).
Στη διαδρομή παρακολουθούμε και ένα πολύ ενδιαφέρον show, την πολύ ζωντανή παρουσίαση του "θαυματουργού" λεμονοστίφτη!!! Ο κονφερασιέ είναι συναρπαστικός και κάθε τόσο μας ξεσηκώνει να τον χειροκροτήσουμε και να επιφωνήσουμε ΩΩΩΩΩ!!! Μοναδικοί Τούρκοι, ευφάνταστοι, πάντα τρόπον μετερχόμενοι παρουσίασης και προώθησης του υπ' αυτών πωλουμένου είδους!
Σε μια ώρα περίπου κι ένα τέταρτο Φτάνουμε στη Χάλκη. Είναι το τρίτο από τα Πριγκηπόνησα μετά την Πρώτη και την Αντιγόνη. Κάποτε όλα αυτά τα νησιά φιλοξενούσαν πολύ ρωμέικο στοιχείο. Τώρα φυσικά δεν βρίσκεις παρά ελάχιστους Έλληνες. Η Χάλκη έχει για τους Χριστιανούς ιδιαίτερη σημασία μια που φιλοξενεί στο κέντρο της, στον λόφο της Ελπίδας την Ιερά μονή της Αγίας Τριάδος στην οποία λειτούργησε και η Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης από το 1844 μέχρι το 1971 που την έκλεισε το τουρκικό κράτος. Από τότε έγιναν πολλές προσπάθειες και διαβουλεύσεις για να ξαναλειτουργήσει αλλά δεν ετελεσφόρησαν. Πολλοί Ορθόδοξοι θεολόγοι, ιερείς, επίσκοποι και πατριάρχες φοίτησαν στην Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης, συμπεριλαμβανομένου και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Οι φοιτητές στη Χάλκη περιλάμβαναν όχι μόνο γηγενείς Έλληνες, αλλά και Ορθόδοξους Χριστιανούς από όλο τον κόσμο, προσδίδοντας στη σχολή έναν διεθνή χαρακτήρα. Επίσης, πολλοί πατριάρχες, επίσκοποι και πρώην δάσκαλοι έχουν ταφεί σε ειδική περιοχή του κήπου της.
Όσοι θα ανεβούμε στην Μονή και στη σχολή, επιβιβαζόμαστε σε τρίκυκλα (έχει λίγη πλάκα!!!). Μέχρι πριν λίγα χρόνια ανεβαίναμε με άμαξες. Τώρα αυτές έχουν καταργηθεί και αντικατασταθεί μ' αυτά τα ιδιότυπα τροχοφόρα. Αρκετοί ανεβαίνουν με τα πόδια.
Στη Σχολή μας υποδέχονται ο π. Θωμάς που είναι εδώ με απόσπαση από την Όσσα του Λαγκαδά (γνώριμος κάποιων εκδρομέων) και ο π. Μελέτιος. Μας ξεναγούν στον ναό της Αγίας Τριάδας στη Σχολή και στη Βιβλιοθήκη της που είναι πολύ σπουδαία με πολλά χειρόγραφα (τὰ χειρόγραφά της προέρχονται ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Θεόδωρου Στουδίτη, τοῦ ἱεροῦ Φωτίου καὶ τῆς Αἰκατερίνης τῆς Κομνηνῆς) και παλαίτυπες εκδόσεις. (Η Βιβλιοθήκη δεν ανοίγει για όλους τους επισκέπτες. Είμαστε κάπως...προνομιούχοι!) Στα έδρανα μιας αίθουσας βγαίνουμε φωτογραφίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου